آزمایشگاه پاتوبیولوژی برای چیست؟ آزمایش‌های پاتوبیولوژی انواع مختلفی دارند و روش انجام آن‌ها...
درباره آزمایشگاه پاتوبیولوژی بیشتر بدانیم
در پاسخ به سوال پاتوبیولوژی چیست؟ باید گفت که پاتوبیولوژی (pathobiology) یا «آسیب شناسی بیولوژیکی» یک رشته پزشکی گسترده است که به کمک بررسی بافت‌ها، اندام‌ها، مایعات بدن و کالبد شکافی، عمدتا به دنبال یافتن علت، منشاء و ماهیت بیماری های مختلف است. کارکنان آزمایشگاه پاتوبیولوژی با انجام آزمایش‌های تشخیصی پزشکان را برای درمان بسیاری از عفونت‌ها، آلرژی‌ها، بیماریهای مزمن و سرطان‌ها راهنمایی می‌کنند. به‌همین‌دلیل، تحویل یک نمونه به این آزمایشگاه شروع کننده یک سری رویدادهای پیچیده است که منجر به تشخیص یا تفسیر پاتولوژیک می‌شود.
صدها نوع تومور وجود دارد که اکثر آن‌ها دارای بیولوژی مشخص خود هستند و نیاز به تشخیص دقیق توسط پاتولوژیست دارند. پاتولوژیست می‌تواند به کمک رنگ آمیزی های خاص سلولی، زیر میکروسکوپ وضعیت سلول‌های طبیعی و غیرطبیعی (سرطانی) موجود در نمونه ارسال شده را اعلام کند. این مساله کمک زیادی به پزشک برای تعیین بهترین روش درمانی خواهد کرد.
به عنوان مثال، گاهی اوقات رشد بیش ازحد سلول‌های غده تیروئید نشانه سرطانی شدن آن‌ها نیست. نمونه‌گیری از این بافت می‌تواند به پزشک کمک کند تا به‌جای انجام درمان‌هایی مانند جراحی، با دارو درمانی به فکر کنترل رشد غده تیروئید باشد. بهتر است بدانید که پاتولوژیست کسی است که بعد از گذراندن دوره عمومی پزشکی، به مدت 4 سال در زمینه آسیب شناسی بالینی و تشریحی در آزمایشگاه پاتوبیولوژی آموزش دیده است.
حتما بخوانید : آزمایش ژنتیک چیست؟
تفاوت آزمایشگاه پاتولوژی با آزمایشگاه پاتوبیولوژی
اگرچه پاتوبیولوژی از اصطلاح «پاتولوژی» مشتق شده است اما از نظر سطح عملکرد، آزمایشگاه پاتوبیولوژی وسعت بیشتری دارد. در واقع تفاوت اصلی یک آزمایش پاتولوژی با یک آزمایش پاتوبیولوژی در این است که آزمایش پاتوبیولوژی علاوه بر تشخیص آسیب‌های وارد شده به بافت‌های بدن، علت اصلی آسیب‌ها را نیز تعیین میکند. به همین دلیل، آزمایشگاه پاتوبیولوژی یک بخش اضافی به نام «تشخیص طبی» نیز دارند. این بخش زیرشاخه های مختلفی مانند بیوشیمی، هورمون شناسی، الایزا، سرولوژی، هماتولوژی، میکروبیولوژی و مولکولی دارد و می‌تواند با دریافت نمونه خون، ادرار یا مدفوع از بیمار کار تشخیصی انجام دهد.
آزمایشگاه پاتوبیولوژی برای چیست؟
اگر به مراکز درمانی یا مطب پزشک مراجعه کرده باشید، متوجه می‌شوید که پزشکان متخصص همیشه نمی‌توانند با معاینه جسمی یا آگاهی از سابقه پزشکی به علت قطعی بیماری پی ببرند. با توجه به اینکه تشخیص دقیق بیماری امری ضروری است و هرگونه اشتباه ممکن است به قیمت جان بیمار تمام شود، در این شرایط انجام انواع آزمایش پاتولوژی و تشخیص طبی اهمیت پیدا میکند. آزمایش‌های پاتوبیولوژی انواع مختلفی دارند و روش انجام آن‌ها نیز متفاوت است. در ادامه شما را با جزئیات بخش‌های مختلف آزمایشگاه پاتوبیولوژی آشنا خواهیم کرد.
.jpg)
بخش‌های آزمایشگاه پاتوبیولوژی چیست؟
همان طورکه ذکر شد، آزمایشگاه پاتوبیولوژی شامل دو بخش پاتولوژی و تشخیص طبی است. بخش پاتولوژی روی انجام آزمایش‌های تشریحی تمرکز دارد و می‌تواند وضعیت نمونه بافت و سلول‌های بدن انسان را زیر میکروسکوپ بررسی کند. درحالی که بخش تشخیص طبی روی انجام آزمایش‌های بالینی متمرکز است، توانایی بررسی نمونه بافت را ندارد و صرفا روی نمونه‌های خون و ادرار کار میکند.
برای انجام آزمایش های تشریحی آزمایشگاه پاتوبیولوژی، از سه روش اتوپسی، بیوپسی و سیتوپاتولوژی استفاده می‌شود. در روش اتوپسی، نمونه برداری از بافت مرده انجام می‌شود. درحالی که در روش بیوپسی با برداشتن تکه‌ای از بافت زنده، آن را در سطح میکروسکوپی بررسی می‌کنند. سیتوپاتولوژی که به معنای «سلول شناسی» است، به شکلی جزئی تر به به وضعیت سلول‌های بافت توجه دارد. به طور کلی، آزمایشگاه پاتوبیولوژی را می‌توان برحسب انواع روش‌های مورد استفاده یا انواع بیماریهای مورد بررسی به 2 حوزه تقسیم بندی کرد. در ادامه به جزئیات هرکدام اشاره خواهیم کرد.
1. پاتولوژی تشریحی
این بخش از آزمایشگاه پاتوبیولوژی به مطالعه و تشخیص بیماری از طریق آنالیز میکروسکوپی نمونه های بافت و گاهی کل بدن با کالبد شکافی می پردازد. معمولا نکاتی که ممکن است مورد بررسی قرار گیرند شامل ظاهر سلولی، آرایش آناتومیکی و نشانه‌های شیمیایی درون سلولی هستند. آسیب‌شناسی تشریحی خود شامل سه زیرمجموعه زیر است:
-
بافت شناسی. نمونه‌هایی از بافت‌ها و اندام‌های بدن به منظور تشخیص بیماری تهیه و بررسی می‌شوند. بافت در سطح میکروسکوپی مشاهده می‌شود و ارتباط بین انواع مختلف سلول و بافت بررسی می‌شود.
-
سیتولوژی. مایعات و بافت‌های بدن در سطح سلولی مورد بررسی قرار می‌گیرند تا بیماری را غربال کنند، تشخیص دهند و به تصمیم‌گیری‌های درمانی کمک کنند. یک سیتولوژیست ظاهر، شکل‌گیری و عملکرد سلول‌ها را بررسی میکند.
-
آسیب شناسی قانونی. در این حوزه به‌منظور کشف علت مرگ کالبدشکافی انجام می‌شود. ظاهر خارجی جسد ابتدا برای بررسی وجود زخم یا خفگی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. سپس مراحل جراحی آغاز می‌شود و اندام‌های داخلی بررسی می‌شوند تا ببینند آیا آسیب داخلی وجود دارد یا خیر.
حتما بخوانید : معرفی و خدمات آزمایشگاه ژنتیک
2. پاتولوژی بالینی
این بخش از آزمایشگاه پاتوبیولوژی به تجزیه و تحلیل نمونه های خون، ادرار و مایعات برای بررسی و تشخیص بیماری می‌پ ردازد. نمونه‌ای از اطلاعاتی که آزمایشگاه پاتولوژی بالینی ممکن است ارائه دهد شامل شمارش خون، وضعیت لخته شدن خون و الکترولیت ها می‌شود. یک پاتولوژیست بالینی معمولا در زمینه بیوشیمی، میکروبیولوژی، هماتولوژی یا بانک خون و ارتباط این تغییرات با بیماری ها آموزش دیده است. در ادامه به بررسی بخش های آزمایشگاهی می پردازیم، با ما همراه باشید.
بیوشیمی
در این بخش تغییرات در مواد مختلف موجود در خون و مایعات بدن مانند پروتئین‌ها، هورمون‌ها و الکترولیت‌ها شناسایی می شود. زیرا این تغییرات می‌توانند نشانه‌هایی از یک بیماری باشند یا خطر ابتلا به یک بیماری را هشدار دهند. به عنوان مثال ممکن است سطح کلسترول و تری گلیسیرید را برای تعیین خطر ابتلا به بیماری قلبی ارزیابی کند. همچنین ممکن است به دنبال میزان نشانگرهای تومور، ویتامین‌ها، سموم و داروهای مخدر در خون بیمار باشد و به طور دقیق میزان آن‌ها را اندازه‌گیری کند.
حتما بخوانید : معرفی و کاربرد آزمایش کلسترول
هماتولوژی
این بخش از آزمایشگاه پاتوبیولوژی با شمارش سلول‌های خونی به بررسی اختلالات خونریزی، مشکلات لخته شدن خون، کم خونی و غیره می پردازد. یکی دیگر از حوزه‌های مورد توجه هماتولوژی انتقال خون است که شامل گروه بندی خون برای مدیریت مقادیر زیادی فرآورده‌های خونی است.
ایمونولوژی
ایمونولوژیست‌ها تست‌های مربوط به بررسی عملکرد سیستم ایمنی بدن را انجام می‌دهند تا مشخص کنند که آیا بیمار از آلرژی، بیماری خود ایمنی، نقص ایمنی و غیره رنج می‌برد یا خیر. طیف وسیعی از آزمایش‌ها وجود دارند که می توانند نشانگرهای بیماریهای خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، دیابت و لوپوس را شناسایی کنند.
حتما بخوانید : بیماری لوپوس چیست و چه علائمی دارد؟
میکروبیولوژی
در این بخش از آزمایشگاه پاتوبیولوژی، نمونه های خون، مایع و بافت بدن برای تعیین وجود باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها و قارچ‌ها آزمایش می‌شوند. یکی از وظایف اصلی میکروبیولوژیست اطمینان از تجویز و استفاده مناسب داروهای ضدمیکروبی است.
هورمون شناسی
هورمون‌ها پیام رسان‌های شیمیایی هستند که مستقیما در خون ترشح می شوند و جریان خون، آن ها را برای انجام وظایف خود به اندام ها و بافت های بدن می رساند. گیرنده هورمون که روی سلول‌های هدف قرار دارد، به سلول مورد نظر متصل شده و باعث تغییر اعمال آن سلول می‌شوند. به بیان دیگر، هورمون‌ها اثر کنترلی روی سلول‌های بدن دارند. برخی هورمون‌ها اعمال موضعی (مربوط به محل خاصی در بدن) و برخی اعمال عمومی دارند.
آسیب شناسی مولکولی
در بررسی تغییرات مولکولی در بیماری ها به خصوص بدخیمی ها و نیز بررسی و تشخصی مولکولی میکروارگانیسم ها کاربرد دارد.
حتما بخوانید : درباره گروه پاتوبیولوژی رهسا بیشتر بدانیم
آزمایشگاه خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
ازآنجایی که آزمایشگاه پاتوبیولوژی یک آزمایشگاه جامع است، باید از تمامی تجهیزات لازم برای انجام آزمایش‌های تشریحی و بالینی برخوردار باشد. توصیه می‌کنیم به آزمایشگاهی مراجعه کنید که علاوه بر مسئول فنی و تکنسین‌های حرفه‌ای دارای تجهزات بروز باشد. این مساله در کاهش دریافت نتایج کاذب و کسب دقیق ترین نتایج بسیار موثر است و می‌تواند به پزشک کمک کند تا بهترین روش درمانی را در پیش بگیرد. اصولا یک آزمایشگاه پاتوبیولوژی خوب باید توسط پزشک پاتولوژیست مدیریت شود. در نهایت به محیط آرام و استریل آزمایشگاه نیز اهمیت بدهید.
مجهز بودن آزمایشگاه به دستگاه های مدرن و مجهز، بهره گیری از کادری مجرب و متخصص در تمامی مراحل، استفاده از کیت ها و سرم کنترل های داخلی و خارجی و شرکت در برنامه های کنترل کیفی خارجی و داخلی باعث می شود تا آزمایشگاه نتایج آزمایش را با دقت بالا و کم ترین میزان خطا به مراجعان محترم ارائه دهد.
برای اطلاع از شماره تماس، آدرس و ساعت کاری مراکز رهسا روی اسم آزمایشگاه کلیک کنید
مطالب بخش مقاله و انتشارات سایت گروه پاتوبیولوژی رهسا تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد
✅ با ما در مسیر سلامتی گام بردارید ✅
برای دانلود این مقاله کلیک کنید