HDL (HDL cholesterol)
(آزمایش لیپوپروتئین ها)
یافته های طبیعی
مردان : 45 mg/dl < یا 0/75 mmo1/L <
زنان : 55 mg/dl < یا 0/91 mmo1/L <
کاربرد
لیپوپروتئین ها می توانند به دقت بروز بیماری قلبی را از قبل پیش بینی نمایند. این آزمایش بخشی از آزمون های مجموعه چربی ها می باشد و برای شناسایی بیماران در معرض خطر بیماری قلبی و نیز در صورت وجود بیماری ، برای پایش و درمان آن به کار می رود.
شرح آزمایش
لیپوپروتئین ها ، پروتئین های خونی می باشند که هدف اصلی آن ها انتقال کلسترول ، تری گلیسرید و سایر چربی های نا محلول است. این ترکیبات شاخص های نشانگر سطح چربی های درون جریان خون می باشند. لیپوپروتئین ها را می توان بر اساس چگالی طبقه بندی نمود.فهرستی از گروه های اصلی لیپوپروتئین ها به ترتیب از چگالی کمتر و اندازه بزرگتر ( یعنی مقدار بیشتر چربی نسبت به پروتئین ) تا چگالی بیشتر و اندازه ی کوچک تر ( پروتئین بیشتر، چربی کمتر ) آمده است :
شیلومیکرون ها – حامل تری آسیل گلیسرول (چربی) از روده ها به سوی کبد ، عضلات اسکلتی و بافت چربی می باشند.
لیپوپروتئین های با چگالی بسیار کم (VLDL) – حامل تری اسیل گلیسرول از کبد به سوی بافت چربی اند.
لیپوپروتئین های با چگالی کم (LDL) – حامل کلسترول از کبد به سوی سلول های بدن می باشند و به آن "کلسترول بد" نیز اطلاق می گردد.
لیپوپروتئین های با چگالی بالا (HDL) – کلسترول را از بافت های بدن جمع آوری کرده و به کبد باز می گرداند. خارج ساختن لیپید ها از اندوتلیوم (انتقال معکوس کلسترول) نقشی محافظت کننده علیه بیماری های قلبی بازی می کند. از این رو HDL را "کلسترول خوب" می نامند.
در مجموعه آزمون های چربی ها معمولا کلسترول کل ، تری گلیسرید ها ، HDL ، LDL ، VLDL اندازه گیری می شوند. با استفاده از روش "الکتروفورز گرادایانی قطعه یی روی ژل" (SGGE) می توان لیپوپروتئین ها را به زیر گروه هایی تقسیم کرد ، به طوری که با دقت بیشتری خطر بیماری قلبی – عروقی و ریسک فامیلی بیماری قلبی را نشان دهند. سطح لیپوپروتئین ها تحت تاثیر ژنتیک می باشد ، اما می توان با رژیم غذایی ، سبک زندگی و مصرف داروی آن را تغییر داد.
بررسی های بالینی و اپیدمیولوژیکی نشانگر آن بوده اند که کلسترول HDL یک عامل ریسک معکوس مستقل برای بیماری شریان کرونر (CAD) می باشد. اعتقاد بر آن است که سطح پایین آن ( کمتر از 35 mg/dl ) خطر CAD را در افراد افزایش می دهد ؛ در حالی که سطح بالای آن ( 60 mg/dl < ) نقش محافظت کننده دارد. چنانچه مقدار HDL با کلسترول کل به صورت یک نسبت بیان شوند ، دقت پیش بینی CAD افزایش می یابد. نسبت کلسترول کل به HDL باید حداقل 5:1 باشد. نسبت 3:1 کاملا مطلوب است.
با روش SGGE پنج زیر گروه HDL (2a -2b -3a -3b -3c) شناسایی شده است ، اما تنها 2b نقش محافظ قلبی دارد. 2b HDL موثرترین شکل HDL در انتقال معکوس کلسترول است. بیمارانی که سطح HDL پایین دارند اغلب از سطح HDL 2b پایینی نیز برخوردارند. اگر سطح HDL کل بین 40 تا 60 باشد ، در آن صورت سطح محافظت کننده ی قلبی HDL 2b حداقل است ؛ اما هنگامی که سطح آن بیشتر از 60 باشد ، سطح HDL 2b غالب شده و انتقال معکوس کلسترول به نحو موثر انجام می پذیرد. این امر مانع از بروز بیماری شریان کرونر می گردد. سایر زیر گروه هایHDL قادر به انتقال معکوس کلسترول نمی باشند و در نتیجه تاثیری در محافظت از قلب ندارند. مکمل های نیاسینی سطح HDL 2b را افزایش می دهند ، اما استاتین ها ( یعنی مهار کننده های HMG-CoA ردوکتاز { سیم واستاتین ، لواستاتین}) چنین نیستند.
عوامل تداخل کننده
- مصرف دخانیات و الکل از سطح HDL می کاهد.
- برنامه غذایی نامرتب موجب تغییر مقادیر لیپوپروتئین ها می شود.
- مقادیر HDL به سن و جنس بستگی دارد.
- مقادیر HDL ، همانند کلسترول ، 3 ماه پس از انفارکتوس میوکارد تا حد قابل ملاحظه یی کاهش می یابد.
- HDL در بیماران هیپوتیروئید افزایش می یابد و در هیپرتیروئیدی کاهش می یابد.
- سطح بالای تری گلیسرید ها ممکن است موجب عدم دقت در محاسبه ی LDL گردد.
- داروهایی که ممکن است سبب تغییر سطح لیپوپروتئین ها گردند عبارتند از :
- بتابلوکر ها : افزایش تری گلیسرید ها ، کاهش HDL-C ، کاهش اندازه ی LDL ، کاهش HDL 2b
- آلفابلوکرها : کاهش تری گلیسرید ها ، افزایش HDL-C ، افزایش اندازه ی LDL ، افزایش HDL 2b
- دیلانتین : افزایش HDL-C
- استروئید ها : به طور کلی ، افزایش تری گلیسرید ها
- استروژن ها : افزایش تری گلیسرید ها
روش کار و مراقبت از بیمار
ناشتایی : دارد
لوله ی معمول خون : قرمز
افزایش سطح
لیپوپروتئینمی خانوادگی HDL : این بیماران دارای زمینه ژنتیکی HDL بالا می باشند.
ورزش شدید : ورزش مداوم به مدت 30 دقیق ، 3 بار در هفته سطح HDL را افزایش می دهد. اگر ورزش از حداقل ذکر شده بیشتر شود ، HDL تا حد قابل ملاحظه یی افزایش می یابد.
کاهش سطح
سندرم متابولیک : این سندرم توام با مجموعه یی از چربی های آتروژنیک (ALP) است که شامل کاهش HDL ، افزایش تری گلیسرید ها ، بالا رفتن مقدار گلوکز ناشتا ، فشار خون بالا ، چاقی شکم که بر اساس محیط کمر اندازه گیری می شود ، می باشد.
پایین بودن فامیلیال HDL : در برخی از بیماران سطح HDL به طور ژنتیکی پایین است ، در نتیجه شانس CHD در این بیماران افزایش می یابد.
بیماری سلول کبدی ( مانند هپاتیت ، سیروز ) : HDL در کبد ساخته می شود. چنانچه کبد عمل نماید ، HDL نیز ساخته نمی شود و سطح آن کاهش می یابد.
هیپوپروتئینمی ( مانند سندرم نفروتیک ، سوء تغذیه ) : دفع پروتئین موجب کاهش ساخت HDL و افت آن می شود ؛ اما چنانچه هیپوپروتئینمی شدید باشد و فشار انکوتیک سقوط نماید ، تولید لیپوپروتئین تحریک می شود و عملا افزایش می یابد. با این حال افزایش HDL تنها در اواخر بیماری ظاهر می شود.
سایر آزمایش های مربوط
کلسترول
تری گلیسرید
آپولیپوپروتئین ها
✅ با ما در مسیر سلامتی گام بردارید ✅