آزمایش Glucose

اشتراک گذاری:

Glucose (FBS)

آزمایش Glucose (FBS)

رنج نرمال آزمایش Glucose (FBS)

• بند ناف : mmo1/L 2/5 – 5/3  یا  mg/Dl 45 – 96

• نوزاد نارس : mmo1/L 1/1 – 3/3  یا  mg/Dl 20 – 60

• نوزاد : mmo1/L 1/7 – 3/3  یا  mg/Dl 30 – 60

• اطفال : mmo1/L 2/2 – 5/0   یا  mg/Dl 40 – 90

• کودکان زیر دو سال : mmo1/L 3/3 – 5/5   یا  mg/Dl 60 – 100

کودکان بالاتر از دو سال تا بزرگسالان :

• ناشتا : mg/Dl 70 – 110  یا  mmo1/L 6/1 ( ناشتا به معنی عدم مصرف کالری حداقل به مدت 8 ساعت می باشد)

• تصادفی : mg/Dl 200  یا  mmo1/L 11/1 ( تصادفی یعنی هر زمان از روز بدون در نظر گرفتن صرف غذا)

• بزرگسالان : mg/Dl 74 – 106   یا  mmo1/L 4/1 – 5/9

کهنسالان :

• 60 – 90  سال : mmo1/L 4/6 – 6/4   یا  mg/Dl 82 – 115

• بیشتر از 90 سال : mmo1/L 4/2 – 6/7  یا  mg/Dl 75 – 121

مقادیر بحرانی

• مردان : کمتر از 50 و بیشتر از mg/dl 450

• زنان : کمتر از 40 و بیشتر از mg/dl 450

• اطفال : کمتر از mg/dl 40

• نوزادان : کمتر از 30 و بیشتر از mg/dl 300

کاربرد آزمایش Glucose (FBS)

در این آزمایش سطح گلوکز خون مستقیما اندازه گیری می شود . این آزمون معمولا برای ارزیابی بیماران دیابتی به کار می رود.

شرح آزمایش Glucose (FBS)

سطح گلوکز توسط مکانیزم پس نوردی ظریفی تحت تنظیم انسولیت و کلوکاگون می باشد. سطح گلوکز در حالت ناشتا پایین است. در پاسخ به کاهش گلوکز , گلوکاگون از سلول های آلفای جزیره یی لانگرهانس لوزالمعده ترشح می شود. گلوکاگون , گلیکوژن کبدی را شکسته و به گلوکز تبدیل می کند و سطح گلوکز را افزایش می دهد. چنانچه حالت ناشتایی همچنان ادامه پیدا کند , پروتئین و اسیدهای چرب نیز تحت تحریک گلوکاگون شکسته می شوند و سطح گلوکز بیشتر افزایش می یابد.

سطح گلوکز پس از غذا خوردن افزایش می یابد. در پی این افزایش , انسولین که در سلول های B جزیره لانگرهاس لوزالمعده ساخته می شود , ترشح می گردد. انسولین به گیرنده های انسولینی سلول های عضله , کبد و چربی می چسبد و گلوکز را به درون این سلول های هدف می راند تا به گلیکوژن , اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب تبدیل شود. بدین ترتیب سطح گلوکز خون کاهش می یابد.هورمون های متعدد دیگر ( مانند آدرنوکورتیکواستروئیدها , هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک , اپی نفرین , تیروکسین و هورمون رشد ) نیز بر سوخت و ساز گلوکز تاثیر می گذراند.

آزمایش گلوکز سرم برای تشخیص بسیاری از بیماری های متابولیک مفید است. ارزیابی سطح گلوکز سرم را باید بر اساس زمان انجام آزمایش طی روز انجام داد. مثلا سطح گلوکزی حدود 135 mg/dl در بیمار ناشتا غیر طبیعی است. اما اگر بیمار طی یک ساعت قبل از آزمون غذا خورده باشد , در محدوده طبیعی محسوب می شود. امروزه اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله برای تشخیص دیابت بسیار رایج تر گردیده , زیرا این آزمایش خون نمایانگر سطح قند خون طی 120 روز گذشته است. لازم به ذکر است که برای تایید دیابت باید آزمایش قند خون را یکبار دیگر نیز در روز متفاوتی انجام داد تا از عدم وجود خطای آزمایشگاهی مطمعن شویم.

به طور کلی افزایش واقعی سطح گلوکز خون نشانه ی دیابت قندی ( DM ) است. با این وجود هیپرگلیسمی ممکن است علل دیگری نیز داشته باشد. به  همین ترتیب هیپوگلیسمی نیز علل گوناگونی دارد. یکی از شایع ترین علت ها مصرف سهوی دوز بالای انسولین در مبتلایان به دیابت نوسانی است. چنانچه به علت افزایش سطح قند خون ناشتا مشکوک به دیابت باشیم , باید آزمون هموگلوبین گلیکوزیله یا آزمایش تحمل گلوکز را انجام دهید.

در بیماران جدید دیابتی , گلوکز خون را باید مکرراً اندازه گیری نمود تا دوز دقیق insulin تجویزی مشخص شود. گلوکز خون سر انگشت اغلب قبل از صرف غذا و به هنگام رفتن به بستر تعیین می شود. سپس نتایج را با جداول مقیاس انسولین مقایسه می کنند تا مقدار مناسب انسولین معمولی زیر جلدی تعیین شود. برای بیماران دیابتی که دچار دوره های عود شدید هیپوگلیسمی می شوند , یا نیاز به  بیشتر از سه دوز روزانه انسولین دارند , از روش "پایش گلوکز اندکی تهاجمی" استفاده می کنند. دستگاهی یکبار مصرف و استریل و حساس به گلوکز وجود دارد که در زیر جلد بیمار ( معمولا در بازو ) کار می گذارند. این حسگر تغییرات گلوکز در مایع میان بافتی را می سنجد.این اطلاعات در یک مانیتور کوچک به اندازه یک پیجر به مدت 4-3 روز ثبت می شود. سپس این مانیتور را به مطب پزشک می برند و آن را به عنوان یک کامپیوتر شخصی معمولی وصل میکنند. پس از آن با نرم افزار مخصوصی اطلاعات دخیره شده را بارگذاری کرده و بر اساس آن رژیم انسولینی موثرتری تجویز می کنند.

عوامل تداخل کننده آزمایش Glucose (FBS)

• بسیاری از عوامل تنش زا ( مانند تروما – بیهوشی عمومی – عفونت – سوختگی ها – انفارکتوس میوکارد ) می تواند موجب افزایش سطح گلوکز سرم گردد.

• کافئین موجب افزایش سطح می گردد.

• بیشتر مایعات IV حاوی دکستروز است که به سرعت به گلوکز تبدیل می شود. سطح گلوکز در اغلب بیمارانی که مایعات IV دریافت میکنند بالا می رود.

داروهای افزاینده آزمایش Glucose (FBS)

داروهای ضد افسردگی ( سه حلقه یی ها ) – داروهای بلوکه کننده بتاآدرنرژیک – کورتیکواسترویید ها – تزریق IV دکستروز – دکستروتیروکسین – دیازوکسید – دیورتیک ها – اپی نفرین – استروژن ها – گلوکاگون – ایزونیازید – لیتیم – فنوتیازین ها – فنی توئین – سالیسیلات ها ( مسمومیت حاد ) و تریامترن – سیکلوسپورین ها – نیاسین – آنتی سایکوتیک ها.

حتما بخوانید : بیماری دیابت

داروهای کاهنده آزمایش Glucose (FBS)

استامینوفن – الکل – مهار کننده های آلفا گلوکوزیداز – استروئید های آنابولیک – بیگوانیدها – کلوفیبرات – دیزوپیرامید – جم فیبروزیل – مقلدهای اینکرتین – انسولین – مهار کننده های منوآمین اکسیداز – مگلیتینیدها – پنتامیدین – پروپرانولول – سولفونیل اوره ها و تیازولیدین دیون ها.

روش کار و مراقبت از بیمار

ناشتایی : دارد.

لوله ی معمول خون : قرمز یا خاکستری

از مصرف انسولین یا داروهای هیپوگلیسمیک خوراکی تا پس از خونگیری خودداری شود.

سطح گلوکز خون را می توان با آزمایش خون انگشت و با استفاده از یک دستگاه قرائت چشمی یا رفلکتانس متر به دست آورد. مزیت استفاده از این آزمایش آن است که نیاز به تهیه دستگاه گران قیمتی ندارد. با این وجود بیماران باید قادر به تفسیر چشمی رنگ نوار معرف باشند. استفاده از رفلکتانس متر دقت اندازه گیری گلوکز خون را افزایش می دهد.   

افزایش سطح Glucose (FBS)

• دیابت قندی : این بیماری بر اساس عدم تحمل گلوکز و هیپرگلیسمی تعریف می شود.

• پاسخ استرسی حاد : استرس یا تنش شدید مانند عفونت  - سوختگی ها و جراحی محرک آزاد سازی کاتکول آمین ها می باشد. این امر به نوبه ی خود ترشح گلوکاگون را تحریک و موجب هیپرگلیسمی می گردد.

• سندرم کوشینگ : در این بیماری سطح کورتیزول خون بالا می رود که باعث هیپرگلیسمی می شود.

• فئوکروموسیتوم : کاتکول آمین محرک ترشح گلوکاگون است که موجب هیپرگلیسمی می شود.

• نارسایی مزمن کلیوی : گلوکاگون توسط کلیه ها تجزیه می شود. عدم عملکرد کلیه باعث افزایش سطح گلوکاگون و گلوکز می گردد.

• گلوکاگونوما : گلوکاگون به طور خود کار ترشح می شود و موجب هیپرگلیسمی می شود.

• پانکراتیت حاد : محتویات سلول های پانکراس به علت آسیب ناشی از التهاب به درون جریان خون تراوش می شوند.گلوکاگون موجب هیپرگلیسمی می گردد.

• درمان با دیورتیک ها : بعضی از دیورتیک ها موجب هیپرگلیسمی می شوند.

• درمان با کورتیکواستروئیدها : کورتیزول موجب هیپرگلیسمی می گردد.

• آکرومگالی : هورمون رشد محرک گلوکاگون است و سبب هیپرگلیسمی می گردد.

کاهش سطح Glucose (FBS)

• انسولینوما : انسولین به طور خودکار و بدون توجه به سازو کار پس نورد بیولوژیکی تولید می شود.

• هیپوتیروئیدی : هورمون های تیروئیدی بر سوخت و ساز گلوکز اثر میگذارند.با کاهش سطح این هورمون , از سطح گلوکز نیز کاسته می شود.

• کاهش فعالیت هیپوفیز : بسیاری از هورمون های هیپوفیز بر سوخت و ساز گلوکز اثر می گذارند. کاهش سطح این هورمون ها موجب سقوط سطح گلوکز می گردد.

• بیماری آدیسون : کورتیزول بر سوخت و ساز گلوکز اثر می گذارد. کاهش سطح این هورمون موجب کاهش سطح گلوکز می گردد.

• بیماری وسیع کبدی : سوخت و ساز گلوکز بیشتر در کبد انجام می شود. کاهش فعالیت کبد موجب سقوط سطح گلوکز می گردد.

• زیاده روی در مصرف انسولین : این وضعیت شایع ترین علت هیپوگلیسمی است. انسولین با دوز بالایی تجویز می شود و سطح گلوکز سقوط می نماید.

• روزه داری : کاهش مصرف کربوهیدرات از سطح گلوکز نیز می کاهد.

سایر آزمایش های مربوط

• مجموعه اتوآنتی بادی های دیابت قندی

• گلوکز ادرار

• هموگلوبین گلیکوزیله

• تحمل گلوکز

• گلوکز پس از صرف غذا

• گلوکاگون

• سنجش انسولین

✅ با ما در مسیر سلامتی گام بردارید ✅