آزمایش FSH

اشتراک گذاری:

FSH

آزمایش هورمون محرک فولیکول

رنج نرمال آزمایش FSH

بزرگسالان FSH

مردان : IU/L 1/42_15/4

زنان :

• مرحله ی فولیکولی : IU/L  1/37_9/9

• اوج تخمک گذاری : 6/17_17/2 IU/L

• مرحله ی زرده یی  1/09_9/2 IU/L :

• پس از یائسگی : 19/3_100/6 IU/L

کودکان ( 10_1 سال ) :

• پسر : 0/3_4/6 IU/L

• دختر : 0/68_6/7 IU/L

کاربرد آزمایش FSH

اندازه گیری سطح FSH و LH به تشخیص یائسگی کمک می کند. به علاوه مجموعاً برای ارزیابی موارد مشکوک به اختلال گنادها نیز به کار می روند. این آزمون ها به هنگام ارزیابی نازایی نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

شرح آزمایش FSH

FSH و LH گلیکوپروتئین هایی هستند که در غده هیپوفیز قدامی در پاسخ به تحریک هورمون آزاد کننده گنادوترپین ( GNRH ) که قبلا به نام هورمون آزاد کننده زرده یی خوانده می شد ، ساخته می شوند. کاهش سطح استروژن ( در زنان ) یا تستوسترون ( در مردان ) موجب تحریک GNRH می شود. GNRH با مکانیزمی پس نورد در اثر تحریک هیپوتالاموس ساخته می شود و به نوبه خود موجب تولید و آزادسازی  FSH و LH می گردد. سپس این دو هورمون روی تخمدان ها یا بیضه ها اثر می گذارند. FSH در زنان رشد فولیکول های تخمدان را تحریک می کند و در مردان موجب تحریک و نمو سلول سرتولی می شود. LH در زنان باعث ترشح استروژن از فولیکول ، تخمک گذاری و تشکیل جسم زرد می شود.

LH در مردان محرک تولید تستوسترون از سلول های لیدیگ است. در نهایت استروژن یا تستوسترون تولید می شود که به نوبه خود موجب مهار FSH و LH می گردند. FSH برای بلوغ تخمدان ها و بیضه ها لازم است. FSH و LH برای تولید اسپرم ضروری می باشند. در زنان این هورمون ها در زمان های مختلف سیکل قاعدگی به مقادیر متفاوتی ترشح می شوند. اوج FSH در میان سیکل برای تشکیل فولیکول / تخمک ضروری است. LH نیز تقریبا در همان زمان به اوج می رسد تا تخمک گذاری را تحریک کند ، یا موجب تشکیل جسم زرد شود که در صورت بارور شدن می تواند از جنین محافظت نماید.

LH به طور ضربانی ترشح می شود. از این رو ممکن است یک نمونه نتواند به تنهایی به دقت نشانگر سطح کلی این هورمون در بدن باشد. اغلب چندین نمونه خون به فواصل 30_20 دقیقه از یکدیگر گرفته می شود و سپس خون ها را با یکدیگر مخلوط می نمایند ، یا میانگین نتایج نمونه ها را به دست می آورند. با اندازه گیریLH در نمونه ادرار 24 ساعته می توان از تغییرات LH کاست. مشکل این روش آن است که مقدار LH ممکن است به علت رقیق شدن با مقدار زیادی ادرار به صورت کاذب کاهش یابد. آزمون های نقطه ای ادرار نیز برای ارزیابی و درمان نازایی بسیار مفیدند. LH به سرعت در ادرار دفع می شود ، از این رو می توان اوج ناگهانی LH پلاسما که 24 ساعت قبل از تخمک گذاری ظاهر می شود را به آسانی و با سهولت تشخیص داد. این زمان نشان دهنده ی بارورترین دوره زن می باشد. بهترین هنگام برای گرفتن نمونه ادرار بین 11 AM و3 PM  است. معمولا زنان آزمایش ادرار خود را از دهمین روز پس از قاعدگی شروع می کنند و روزانه این کار را انجام می دهند. امروزه از کیت های خانگی استفاده می شود که در نقطه پایانی واکنش تغییر رنگ می دهند ، بدین ترتیب این آزمایش به راحتی انجام می شود.

از این هورمون ها برای پایش نازایی استفاده می شود. اندازه گیری LH روشی آسان برای تشخیص وقوع تخمک گذاری است. اوج ناگهانی LH خون نشانه وقوع تخمک گذاری می باشد. فولیکول پاره شده گراف تحت تاثیر LH به جسم زرد تبدیل می شود.

گرفتن نمونه های سرمی روزانه جهت تعیین LH در حدود زمان میان سیکل می تواند زمان اوج گیری ناگهانی LH را که در روز "حداکثر باروری" رخ می دهد تعیین نماید.

همچنین با کمک این سنجش ها می توان مشخص نمود که عدم کارایی گناد ها اولیه است ( یعنی مشکل مربوط به تخمدان / بیضه ها می باشد ) ، یا ثانویه ( به علت عدم کارایی هیپوفیز و کاهش سطح FSH و LH ) می باشد. افزایش سطح FSH و LH در مبتلایان به عدم کارایی گناد ها نشان دهنده ی نارسایی اولیه گنادها می باشد ؛ همچنان که در زنان مبتلا به تخمدان های پلی کیستیک یا طی یائسگی مشاهده می شود. در نارسایی گنادی ثانویه ، سطح FSH و LH به علت نارسایی اولیه هیپوفیز ، یا برخی اختلالات دیگر محور هیپوفیز – هیپوتالاموسی ، استرس ، سوء تغذیه یا تاخیر فیزیولوژیکی رشد و تمایز جنسی ، پایین می باشد. روشی دقیق تر برای ارزیابی عملکرد تخمدان ، آزمایش ذخیره تخمدانی است. معمولاً از "آزمایش چالش کلومیفن کلومید ( CCCT ) جهت انجام تست ذخیره ی تخمدانی استفاده می شود. در این آزمایش ، کلومیفن را در روزهای 9_5 سیکل قاعدگی زن تجویز می کنند. انتظار می رود که سطح FSH افزایش چشمگیری پیدا کند و سپس روز 10 سیکل قاعدگی تا حد زیادی افت نماید. چنانچه سطح آن پیوسته بالا بماند ، حاکی از ذخایر ضعیف تخمدانی بوده و پیش بینی می شود که که احتمال حاملگی کم باشد.

از سنجش  FSH و LH اغلب جهت تشخیص یائسگی استفاده می شود. همچنین هورمون LH برای بررسی اختلال عملکرد بیضه در مردان و ارزیابی مشکلات غدد درون ریز در رابطه با بلوغ زودرس در کودکان استفاده می شود. به علاوه از این هورمون ها برای کمک به تشخیص اختلالات تمایز جنسی مانند سندرم کلاین فلتر نیز می توان استفاده نمود.

حتما بخوانید : معرفی و کاربرد آزمایش Estrogen

عوامل تداخل کننده آزمایش FSH

گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) و هورمون محرکه تیروئید (TSH)  نیز ممکن است در برخی روش های ایمونواَسِی به علت شباهت های ساختمانی قسمتی از مولکول تداخل کند. بنابر این انتظار می رود که سطح LH در تومورهای مولد HCG و بیماران هیپوتیروئید به طور کاذب بالا باشد.

داروهای افزاینده آزمایش FSH

سایمتیدین ، دیژیتالیس ، لوودوپا ، ضد تشنج ها ، کلومیفن ، نالوکسون و اسپیرونولاکتون

داروهای کاهنده آزمایش FSH

استروژن ها ، پروژسترون ها ، تستوسترون ، استروئید ها ، دیگوکسین ، ضد بارداری های خوراکی و فنوتیازین ها

روش کار و مراقبت از بیمار

ناشتایی : ندارد

لوله ی معمول خون : قرمز

تاریخ آخرین قاعدگی را روی برگه آزمایشگاه گزارش کنید. همچنین در صورتی که بیمار یائسه می باشد نیز ذکر نمایید.

افزایش سطح FSH

• نارسایی گناد ها ( مانند یائسگی فیزیولوژیک ، دیس ژنزی تخمدان ، دیس ژنزی بیضه ها ، اختگی ، آنورکیا ، هیپوگنادی ، تخمدان های پلی کیستیک ، سندرم زنانگی تستیکولار کامل ) : نارسایی گنادی موجب کاهش سطح استروژن یا تستوسترون می شود. از این رو ترشح FSH و LH به واسطه سازوکار پس نوردی تا حداکثر ممکن تحریک می گردد.

• بلوغ زودرس : یک علت بلوغ زودرس ترشح بیش از حد FSH و LH است.

• آدنوم هیپوفیز : برخی آدنوم های هیپوفیز بدون توجه به مکانیزم های پس نوردی ، FSH و LH ترشح می کنند.

کاهش سطح FSH

• نارسایی هیپوفیز : FSH و LH در هیپوفیز پیشین ساخته می شوند. اولین شاخص نارسایی هیپوفیز کاهش ترشح FSH و LH است که منجر به نارسایی گناد ها می شود.

• نارسایی هیپوتالاموس : gnrh از هیپوتالاموس ترشح می شود و محرک ساخت FSH و LH می باشد. نارسایی بخشی از مغز که GNRH تولید می کند منجر به کاهش سطح FSH و LH می گردد.

• استرس

• آنور کسیا نروزا ( بی اشتهایی عصبی )

• سوء تغذیه : پاتوفیزیولوژی موارد فوق مشخص نمی باشد.

✅ با ما در مسیر سلامتی گام بردارید ✅