آزمایش PTH

اشتراک گذاری:

تصویری از زانو اسنان و تاندوم های آن برای آزمایش PTH

PTH

آزمایش PTH

رنج نرمال آزمایش PTH

PTH کل : 10 _ 65 pg/ml

انتهای PTH N - : 8 _ 24 pg/ml

انتهای PTH C - : 50 _ 330 pg/ml

کاربرد آزمایش PTH

اندازه گیری PTH به ارزیابی هیپر یا هیپوکلسمی می نماید. این سنجش به طور روتین برای پایش مبتلایان به نارسایی مزمن کلیه (CRF) استفاده می شود.

شرح آزمایش PTH

PTH تنها هورمونی است که توسط غده پاراتیروئید در پاسخ به هیپوکلسمی ترشح می شود. هنگامی که سطح کلسیم سرم به حد طبیعی باز می گردد ، PTH نیز کاهش می یابد. بنابر این PTH یکی از عوامل اصلی موثر بر سوخت و ساز کلسیم است. این آزمون به منظور تشخیص هیپرپاراتیروئیدی و افتراق هیپرکلسمی پاراتیروئیدی از غیر پاراتیروئیدی مورد استفاده واقع می شود.

افزایش سطح PTH در بیماران مبتلا به هیپرپاراتیروئیدی ( اولیه ، ثانویه یا نوع سوم ) ، افراد دچار تومور های نابجای غیر پاراتیروئیدی مترشحه PTH ( هیپرپاراتیروئیدی کاذب ) مشاهده می شود ، یا ممکن است در اثر پاسخ جبرانی طبیعی به هیپوکلسمی در مبتلایان به سوء جذب یا کمبود ویتامین D دیده شود.

معمولا آدنوم پاراتیروئید عامل هیپرپاراتیروئیدی اولیه است و تنها در موارد اندکی ناشی از سرطان پاراتیروئید می باشد. در این بیماران سطح PTH و کلسیم بالاست. هیپرپاراتیروئیدی ثانویه به علت پاسخ شدید غده پاراتیروئید به عدم حساسیت کلیه به PTH در مبتلایان به CRF است. در این بیماران سطح کلسیم سرم به طور مزمن در واکنش به سطح دائما بالای فسفات ( که کلیه ها قادر به دفع آن نمی باشند ) پایین است. پاراتیروئید نیز در پاسخ به سطح دایما پایین کلسیم به طور مداوم تحریک می شود تا سطح کلسیم را در حد طبیعی نگاه دارد. به چنین حالتی هیپرپاراتیروئیدی ثانویه گویند. در این بیماران سطح PTH بالا است و سطح کلسیم طبیعی ، یا اندکی پایین می باشد. در بیمار مبتلا به CRF گهگاه تولید PTH از حد فرایند جبرانی آن نیز بیشتر شده و به طور خودکار و بی آنکه بدن نیاز داشته باشد مقدار زیادی PTH ترشح می کند که منجر به هیپرکلسمی می گردد. به چنین وضعیتی هیپرپاراتیروئیدی نوع سوم می گویند.

حتما بخوانید : رابطه کمبود ویتامین D و افسردگی

در این بیماران سطح PTH و کلسیم بالاست. اندازه گیری همزمان کلسیم و PTH سرم بسیار مهم است. اغلب آزمایشگاه ها دارای یک نوموگرام کلسیم / PTH هستند که از قبل آن را تهیه نموده اند و مشخص می کند که چه سطح از PTH به ازای هر مقدار کلسیم ، طبیعی محسوب می شود.

کاهش سطح PTH در مبتلایان به هیپوپاراتیروئیدی ، یا به شکل پاسخ جبرانی به هیپرکلسمی در مبتلایان به تومور های متاستاتیک استخوانی ، سارکوئیدوز ، مسمومیت با ویتامین D و یا سندرم شیر _ قلیایی مشاهده می شود. البته ، برداشتن غدد پاراتیروئید توسط جراحی نیز یکی دیگر از علل هیپوپاراتیروئیدی است.

PTH کل به چندین جز مختلف تجزیه می شود که عبارتند از : یک بخش آمینو یا انتهای N ، یک بخش میانی یا مولکول میانی و یک کربوکسیل یا انتهای C. PTH کل و انتهای N از نظر متابولیکی فعال می باشند. کلیه این اجزا توسط روش ایمونواسی قابل سنجش است. PTH کامل و کلیه اجزای آن اطلاعات دقیقی در ارتباط با سطح PTH خون فراهم می آورند. معمولا PTH کامل اندازه گیری می شود ، زیرا قابل اطمینان تر می باشد.

داروهای افزاینده آزمایش PTH

فسفات ها – ضد تشنج ها – استروئید ها – ایزونیازید – لیتیم – ریفامپین

داروهای کاهنده آزمایش PTH

سایمتیدین – پین دولول – پروپرانولول

روش کار و مراقبت از بیمار

ناشتایی : دارد

لوله ی معمول خون : قرمز

نمونه خون را 8 AM بگیرید ، زیرا آهنگ تغییرات روزانه بر سطح PTH اثر می گذارد. سطح PTH در حدود ساعت 2AM بالاترین و حدود 2PM کمترین مقدار می باشد.

افزایش سطح PTH

هیپرپاراتیروئیدی ثانویه به آدنوم یا کارسینوم غده پاراتیروئید : PTH به طور خودکار از غده پاراتیروئید ترشح می شود و سطح آن افزایش می یابد.
تومورهای تولید کننده غیر PTH ( سندرم پارانئوپلاستیک ) که معمولا در کارسینوم ریه ، کلیه یا پستان دیده می شود : این تومورها "پروتئینی وابسته به PTH " ترشح می کنند که مشابه PTH عمل می نماید و سطح کلسیم را افزایش می دهد. این پروتئین از نظر ساختمانی مشابه PTH است ، از این رو در آزمایش PTH نیز همراه با PTH اندازه گیری می شود و نتیجه PTH را به طور کاذب بالا نشان می دهد.
نقص مادرزادی کلیه : کلیه این بیماران به طور مادرزادی به مقدار طبیعی PTH پاسخ نمی دهد. در نتیجه با وجود مقدار طبیعی PTH ، سطح کلسیم پایین است. بنابراین پاراتیروئید مجبور به تولید مقادیر بیشتری PTH می شود. به چنین وضعیتی هیپرپاراتیروئیدی کاذب گویند.
هیپوکلسمی : افزایش PTH به سبب جبران فیزیولوژیکی کاهش کلسیم سرم می باشد.
نارسایی مزمن کلیه : این بیماران قادر به دفع فسفات نمی باشند. در نتیجه سطح کلسیم سرم کاهش می یابد. افزایش PTH ناشی از جبران فیزیولوژیکی کاهش کلسیم سرم است. چنین وضعیتی را هیپرپاراتیروئیدی ثانویه گویند. گهگاه بیمار مبتلا به CRF دچار هیپرپلازی پاراتیروئید می شود که منجر به افزایش سطح PTH به بیش از مقدار مورد نیاز برای هومئوستاز فیزیولوژیک می گردد. به چنین پدیده یی هیپرپاراتیروئیدی نوع سوم گویند.
سندرم سوء جذب : این بیماران کلسیم یا ویتامین های محلول در چربی از قبیل ویتامین D را جذب نمی نمایند. از این رو کلسیم سرم افت می نماید. PTH به منظور جبران فیزیولوژیک کاهش سطح کلسیم افزایش می یابد.
کمبود ویتامین D و ریکتس : ویتامین D برای جذب کلسیم از روده ضروری است. چنانچه سطح آن کافی نباشد ، کلسیم سرم کاهش می یابد و PTH برای جبران فیزیولوژیکی کاهش سطح کلسیم بالا می رود.

حتما بخوانید : مولتی ویتامین چیست و چه فواید و مضرراتی دارد؟

کاهش سطح PTH

هیپوپاراتیروئیدی به علت برداشت بافت با جراحی یا " حذف ایمونولوژیکی" : مقدار ترشح PTH برای تثبیت سطح طبیعی کلسیم در حد لازم نمی باشد.
هیپرکلسمی : کاهش ترشح PTH پاسخ فیزیولوژیکی طبیعی بدن به سطح بالای کلسیم سرم می باشد.
تومورمتاستاتیک استخوان : تومور در استخوان می تواند مقدار زیادی کلسیم را متابولیزه نماید. کاهش PTH پاسخ فیزیولوژیکی طبیعی بدن به سطح بالای کلسیم می باشد.
هیپرکلسمی بدخیمی ( اغلب در انواع سرطان های ریه ، سرطان پستان یا لنفوم ) : در این بیماران سرطانی به علت نامعلومی کلسیم سرم بسیار بالا می رود ؛ در حالی که فاقد متاستاز استخوانی یا پروتئین های وابسته به PTH می باشند. کاهش PTH ، پاسخ فیزیولوژیکی طبیعی به سطح بالای کلسیم است.
سارکوئیدوز : در این بیماران سطح کلسیم سرم افزایش می یابد. کاهش PTH ، پاسخ فیزیولوژیکی طبیعی به افزایش کلسیم سرم می باشد.
مسمومیت با ویتامین D : در این بیماران به علت تحریک ویتامین D ، جذب کلسیم روده یی به حداکثر می رسد و سطح کلسیم سرم افزایش می یابد. کاهش PTH ، پاسخ فیزیولوژیکی طبیعی بدن به سطح بالای کلسیم سرم می باشد.
سندرم شیر- قلیایی : در کودکانی که شیر جوشیده سرشار از کلسیم مصرف نموده اند سطح کلسیم سرم افزایش می یابد. کاهش PTH ، پاسخ فیزیولوژیکی طبیعی به سطح بالای کلسیم سرم است.
سندرم دی ژرژ : کودکان دچار نقص ایمنی ، مبتلا به هیپوکلسمی نیز هستند که ممکن است به علت هیپوپاراتیروئیدی باشد.