آزمایش Calcium

اشتراک گذاری:

Calcium (CA)

آزمایش کلسیم

یافته های طبیعی

کلسیم کل

• کمتر از 10 روز : mg/Dl 7/6 _ 10/4 یا mmo1/L 1/9 _ 2/60

• نافی :  mg/Dl 9/0 _ 11/5 یا mmo1/L 2/25 _ 2/88

• 10 روز تا 2 سال : mg/Dl 9/0 _ 10/6 یا mmo1/L 2/3 _ 2/65

• کودک : mg/Dl 8/8 _ 10/8 یا mmo1/L 2/2 _ 2/7

• بزرگسال : mg/Dl 9/0 _ 10/5 یا mmo1/L 2/25 _ 2/62

کلسیم یونیزه

• نوزاد : mg/Dl 4/20 _ 5/58 یا mmo1/L 1/05 _ 1/37

• 2ماه تا 18 سال : mg/Dl 4/80 _ 5/52 یا mmo1/L 1/20 _ 1/38

• بزرگسال : mg/Dl 4/5 _ 5/6 یا mmo1/L 1/05 _ 1/30

مقادیر بحرانی

• کلسیم کل : کمتر از 0/6 یا بیشتر از mg/dl 13 یا کمتر از 5/1 یا بیشتر از mmo1/L 25/3

• کلسیم یونیزه : کمتر از 2/2 یا بیشتر از mg/dl 78/0 یا بیشتر از mmo1/L 58/1

کاربرد

آزمون کلسیم سرم با اندازه گیری مستقیم مقدار کل کلسیم خون ، برای ارزیابی عملکرد پاراتیروئید و متابولیسم کلسیم استفاده می شود. سطح کلسیم سرمی برای بررسی وضع مبتلایان به نارسایی کلیوی ، پیوند کلیه ، هیپرپاراتیروئیدی و بد خیمی های گوناگون به کار می رود. همچنین این آزمایش به منظور ارزیابی سطح کلسیم طی انتقال حجم زیاد خون یا پس از آن نیز انجام می شود.

شرح آزمایش

کلسیم سرم برای انجام بسیاری از مسیرهای متابولیسم آنزیمی ضروری است. به علاوه وجود آن برای انقباض عضلانی ، فعالیت قلب ، انتقال جریان عصبی و انعقاد خون اهمیتی حیاتی دارد. آزمایش کلسیم سرم به منظور ارزیابی عملکرد پاراتیروئید و متابولیسم کلسیم ، مقدار کلسیم خون را مستقیما اندازه گیری می کند. منابع ذخیره کلسیم بدن ، استخوان ها و دندان ها می باشند. کاهش سطح خونی کلسیم موجب تحریک ترشح و آزادسازی هورمون پاراتیروئید (PTH) می گردد. تاثیر این هورمون بر ذخایر کلسیم موجب آزاد شدن کلسیم به درون جریان خون می شود. در حدود نیمی از کلسیم خون به شکل آزاد (یونیزه) می باشد و تقریبا نیم دیگر آن به شکل متصل به پروتئین (عمدتا آلبومین) است. آزمون سطح کلسیم سرم هر دو نوع را اندازه گیری می نماید. بنابر این اگر سطح آلبومین سرم پایین باشد سطح کلسیم سرمی نیز پایین خواهد بود و بر عکس. به طور کلی ، به ازای هر 1g کاهش سطح آلبومین سرم ، سطح کلسیم سرم تقریبا 0/8 MG کاهش می یابد. بنابر این آلبومین سرم را باید همزمان با کلسیم سرم اندازه گیری نمود.

با تکنیک های الکترود انتخابگر یونی می توان شکل یونیزه کلسیم را نیز اندازه گیری نمود ، یا می توان آن را از بعضی فرمول های موجود محاسبه کرد. مزیت اندازه گیری شکل یونیزه کلسیم آن است که تحت تاثیر تغییرات سطح آلبومین سرمی نمی باشد. اگر سطح آلبومین متغیر باشد ، با سنجش کلسیم یونیزه می توان در صورت نیاز ، درمان جایگزینی با کلسیم را دقیق تر انجام داد. این مساله به خصوص در موارد جراحی قلب باز ، پیوند اعضای اصلی و دیالیز کلیوی صادق است.

اگر سطح کلسیم سرم طی سه بار اندازه گیری جداگانه بالا باشد ، بیمار دچار هیپر کلسمی است. نشانه های های هیپر کلسمی عبارت از بی اشتهایی ، تهوع ، استفراغ ، خواب آلودگی و اغما می باشد. هیپرپاراتیروئیدی شایع ترین علت هیپر کلسمی است. پاراتورمون با افزایش جذب کلسیم از GI ، کاهش دفع ادراری آن و افزایش باز جذب استخوانی موجب افزایش سطح کلسیم می گردد. بدخیمی ، دومین علت شایع هیپرکلسمی است که عمدتا به دو طریق موجب افزایش سطح کلسیم می گردد. نخست آنکه متاستاز تومور به استخوان آن را تخریب می کند و موجب بازجذب و رانده شدن کلسیم به سوی خون می گردد. دوم آنکه سرطان ( ریه ، پستان ، سلول کلیوی ) می تواند ماده ای مشابه PTH ترشح نماید که سطح کلسیم سرم را بالا می برد. زیاده روی در مصرف ویتامین D موجب افزایش کلسیم سرم را از طریق جذب کلیوی و گوارشی می گردد. عفونت های گرانولوماتوزی همانند سارکوئیدوز و سل با هیپرکلسمی همراهند.

در برخی موارد ، مقدار طبیعی کلسیم سرم وجود هیپرکلسمی را منتفی نمی نماید. به عنوان مثال اگر کلسیم سرم در بیمار مبتلا به کاهش آلبومین سرم طبیعی باشد ( کلسیم در این بیماران باید کاهش یابد ) ، باید به هیپرکلسمی مشکوک شویم. در بیماران مبتلا نارسایی مزمن کلیوی نیز وضعیت مشابهی وجود دارد. سطح فسفات و سایر آنیون ها در این بیماران بالا می باشد که تدریجا موجب کاهش سطح کلسیم سرم می شود. در نتیجه PTH دائما تحریک می شود تا سطح کلسیم را افزایش دهد. در این هنگام سطح کلسیم به حد طبیعی باز می گردد ، اما این سطح "طبیعی" در واقع نشان دهنده ی سطح بالای کلسیم است ، زیرا در این افراد کلسیم باید قاعدتاً پایین باشد. شکل اخیر ، نوع کلاسیک هیپرپاراتیروئیدی ثانویه است.

 هیپوکلسمی در مبتلایان به هیپوآلبومینمی پدید می آید. شایع ترین علل هیپوآلبومینمی ، سوء تغذیه ( به ویزه در افراد الکلی ) و نیز حجم زیاد تزریقات داخل وریدی است. نیمی از کلسیم خون به آلبومین متصل است ، از این رو در صورت پایین بودن سطح آلبومین ، انتظار می رود سطح کلسیم نیز پایین باشد. انتقال مقدار زیاد خون موجب کاهش سطح کلسیم سرمی می گردد ، زیرا سیتراتی که به خون ذخیره به عنوان ضد انعقاد افزوده شده است به کلسیم آزاد در خون گیرنده متصل می شود. بیماری هایی مانند سوء جذب روده ای ، نارسایی کلیوی ، رابدومیولیز ، آلکالوز و پانکراتیت حاد با کاهش سطح کلسیم سرمی همراهند. کاهش منیزیم خون ممکن است به هیپوکلسمی مقاوم همراه باشد. نشانه های هیپوکلسمی عبارت از عصبیت ، تحریک پذیری و تتانی می باشد.

حتما بخوانید : مواد غذایی مضر برای استخوان ها 

عوامل تداخل کننده

مسمومیت با ویتامین D می تواند موجب افزایش سطح کلسیم سرم گردد.

زیاده روی در مصرف شیر می تواند سبب افزایش سطح کلسیم گردد.

PH سرم می تواند بر مقدار کلسیم تاثیر بگذارد. کاهش PH موجب افزایش سطح کلسیم می گردد.

بستن دراز مدت تورنیکه موجب کاهش PH و افزایش کاذب سطح کلسیم می گردد.

به طور طبیعی تغییرات روزانه نا چیزی در سطح کلسیم وجود دارد که حداکثر آن در حدود 9 PM است.

هیپوآلبومینمی موجب کاهش سطح کلسیم کل می گردد.

داروهای افزاینده

نمک های کلسیم ، هیدرالازین ، لیتیم ، دیورتیک های تیازیدی ، PTH ، هورمون تیروئید ، آنتی اسیدهای قلیایی ، ارگوکلسی فرول ، آندروژن ها و ویتامین دی

داروهای کاهنده

استازولامید ، ضد تشنج ها ، آسپاراژیناز ، آسپیرین ، کلسی تونین ، سیس پلاتین ، کورتیکواستروئیدها ، هپارین ، ملیّن ها ، دیورتیک های لوپ ، نمک های منیزیم ، دیورتیک تیازیدی ، استروژن ها ، آلبوترول ، ضد بارداری های خوراکی

روش کار و مراقبت از بیمار

ناشتایی : ندارد.

لوله ی معمول خون : قرمز

حتما بخوانید : با بیماری پارکینسون آشنا شویم 

افزایش سطح

• هیپرپاراتیروئیدی

• تومور غیر پاراتیروئیدی مولد PTH ( مانند کارسینوم ریه یا کلیه ) : پاراتورمون یا هورمونی مشابه آن ، ذخایر کلسیم را از استخوان به سوی خون جابجا می کند.

• تومور متاستاز داده به استخوان

• بیماری پاژه استخوانی

• بی تحرکی طولانی : لاغری یا تخریب استخوانی ، کلسیم را از استخوان به سوی خون هدایت می نماید.

• سندرم شیر– قلیایی : زیاده روی در مصرف فرآورده های لبنی یا ضد اسید ها ( که محتوی کلسیم می باشند ) سطح کلسیم سرم را افزایش می دهد.

• مسمومیت با ویتامین D : ویتامین D با پاراتورمون جهت در جهت افزایش کلسیم سرم همکاری می کند.

• مولتیپل میلوما

• لنفوم

• عفونت های گرانولوماتوزی مانند سارکوئدوز و سل : این بیماری ها با افزایش سطح ویتامین D همراه می باشند و ویتامین D نیز به نوبه خود با PTH در جهت افزایش کلسیم سرم همکاری می نماید.

• بیماری آدیسون : گلوکوکورتیکو استروئیدها فعالیت ویتامین D را مهار می کنند. با کاهش فعالیت استروئیدی ، فعالیت ویتامینD تقویت می گردد. ویتامین D با PTH همکاری می نماید و موجب افزایش کلسیم سرم می گردد. 

کاهش سطح

• هیپوپاراتیروئیدی : عملکرد PTH موجب افزایش کلسیم سرم می شود. در صورت کاهش سطح PTH ، کلسیم سرم نیز کاهش می یابد.

• نارسایی کلیه

• هیپرفسفاتمی ثانویه به نارسایی کلیوی : آنیون های فراوان موجود در بدن مبتلایان به نارسایی کلیوی به کلسیم سرم متصل می شوند.

• ریکتس

• کمبود ویتامین D : ویتامین D با PTH همکاری می نماید. PTH سطح کلسیم سرم را افزایش می دهد. بدون این همکاری ، سطح کلسیم پایین می آید.

• استئومالاسی ( نرمی استخوان )

• سوء جذب

• هیپوآلبومینمی : در موارد فوق کلسیم اندکی در دسترس خون می باشد

• پانکراتیت

• آمبولی چربی : پانکراتیت با صابونی شدن ( اتصال کلسیم به چربی ) بافت دور لوزالمعده همراه است که موجب کاهش کلسیم خون می گردد

• آلکالوز : PH بالای خون ، کلسیم را به فضاهای داخل سلولی می راند و از سطح خونی آن می کاهد.

سایر آزمایش های مربوط

هورمون پاراتیروئید

آلبومین

ویتامین D

✅ با ما در مسیر سلامتی گام بردارید ✅