آزمایش GTT ( glucose tolerance test)

اشتراک گذاری:

تصویری از شیشه های خون آزمایشگاه

Glucose Tolerance (GTT)

آزمایش Glucose Tolerance (GTT)

رنج نرمال آزمایش Glucose Tolerance (GTT)

سرم

ناشتا : 6/1 mmo1/L > یا 110 mg/dl >
1 ساعت : 10 mmo1/L > یا 180 mg/dl >
2 ساعت : 7/8 mmo1/L > یا 140 mg/dl >
3 ساعت : 6/4 mmo1/L > یا 70 _ 115 mg/dl
4 ساعت : 6/4 mmo1/L > یا 70 _ 115 mg/dl

ادرار

منفی

کاربرد آزمایش Glucose Tolerance (GTT)

این آزمایش به تشخیص دیابت قندی (DM) کمک می نماید. همچنین برای بررسی مبتلایان به هیپوگلیسمی نیز به کار می رود.

شرح آزمایش Glucose Tolerance (GTT)

در گذشته جمعیت ملی اطلاعات دیابت ملاک های لازم برای تشخیص دیابت قندی را تعریف کرده بود. این ملاک ها عبارتند از :

نشانه های بالینی کافی ( پرنوشی یا پر ادراری ، کتونوری ، کاهش وزن ) به علاوه قند خون تصادفی بیشتر از 200 mg/dl
وجود FBG بالاتر از 126 mg/dl ، بیشتر از یک بار
اگر قند خون 2 ساعته ی تست GT خوراکی بیشتر از 200 mg/dl باشد

در صورت فقدان هیپرگلیسمی و اختلال متابولیکی واضح ، این ملاک ها باید مجددا با تکرار این آزمون ها در روزی دیگر تایید شوند. تشخیص دیابت را باید بر اساس نتایج دو آزمایش داد – قند خون ناشتا و GTT که در دو روز جداگانه اما نزدیک به هم انجام می شود. هنگامی که آزمایش GT استفاده می شود که مشکوک به دیابت باشیم ( رتینوپاتی ، نوروپاتی ، بیماری های کلیوی تیپ دیابتی ) ، اما بدون اطلاعات حاصل از آزمایش GT ملاک های تشخیص کامل نمی گردند. این آزمایش بخشی از آزمایش روتین غربالگری دیابت به شمار نمی رود. همچنین در موارد زیر نیز آزمایش GT توصیه می گردد :

بیمارانی که سابقه ی خانوادگی دیابت دارند.
بیمارانی که بسیار چاق هستند.
بیمارانی که سابقه ی عود عفونت دارند.
بیمارانی که زخم آنان دیر بهبود می یابد ( به ویژه زخم اندام های تحتانی یا پاها ).
زنانی که سابقه ی به دنیا آوردن نوزادان بزرگ ، نارس یا مرده دارند.
بیمارانی که گلیکوزوری موقتی یا هیپرگلیسمی طی بارداری یا به دنبال انفارکتوس میوکارد (MI) ، جراحی یا استرس داشته اند.

در آزمایش GTT ، توانایی بیمار برای تحمل دوز خوراکی استاندارد گلوکز (75 g) با تعیین سطح گلوکز پلاسما و ادرار ، قبل از تجویز گلوکز و سپس در زمان های 1 ساعت و 2 ساعت پس از مصرف گلوکز بررسی می شود. به طور طبیعی ، مصرف مقدار زیادی گلوکز خوراکی موجب بروز پاسخ سریع انسولینی می شود. این پاسخ طی 60_30 دقیقه به اوج می رسد و سپس ظرف 3 ساعت به حد طبیعی باز می گردد. بیمارانی که پاسخ انسولینی مناسبی می دهند قادرند به آسانی این مقدار گلوکز را تحمل نموده و تنها افزایش گذرا و اندکی در سطح گلوکز پلاسمایی آنان ، 2_1 ساعت پس از مصرف ، مشاهده می شود. گلوکز در ادرار فرد طبیعی دفع نمی شود. مبتلایان به دیابت قادر به تحمل این مقدار گلوکز نمی باشند. در نتیجه سطح گلوکز سرم آنان 5_1 ساعت بعد به شدت افزایش می یابد. هم چنین گلوکز در ادرار آنان نیز وجود دارد.

اتحادیه ی دیابت آمریکا توصیه نموده که زنان بارداری که قبلا سابقه ی GT غیر طبیعی نداشته اند در هفته های 24 و 28 بارداری با 75 گرم گلوکز مورد آزمایش قرار گیرند. چنانچه یک ساعت پس از آن ، سطح گلوکز بیش از 180 mg/dl باشد ، دیابت حاملگی وجود دارد. جذب گوارشی در افراد متفاوت است. به این دلیل برخی از مراکز ترجیح می دهند که به جای گلوکز خوراکی ، مقداری گلوکز IV تجویز نمایند. به علاوه گاهی نیز بیمار نمی تواند این مقدار گلوکز خوراکی را تحمل نماید ( مانند بیمارانی که قبلا گاسترکتومی شده اند ، سندرم روده ی کوتاه ، سوء جذب ). در این گونه موارد می توان آزمون داخل وریدی تحمل گلوکز (IVGT) با تجویز مقداری گلوکز به صورت داخل وریدی انجام داد. مقادیر آزمایش IVGT اندکی با GT خوراکی تفاوت دارد ، زیرا گلوکز در این روش سریع تر جذب می شود.

عدم تحمل گلوکز ممکن است در بیماران دچار افزایش ترشح هورمون های فرعی موثر بر گلوکز ، مانند مبتلایان به سندرم کوشینگ ، فئوکروموسیتوم ، آکرومگالی ، آلدوسترونیسم ، هیپرتیروئیدی نیز مشاهده شود. مبتلایان به بیماری مزمن کلیوی ، پانکراتیت حاد ، میکسدم ، لیپوپروتئینمی IV ، عفونت یا سیروز نیز ممکن است GT غیر طبیعی داشته باشند. برخی داروهایی که در زیر به آنها اشاره شده نیز می توانند موجب پیدایش نتایج غیر طبیعی GT گردند. علاوه بر موارد فوق ، آزمون GT برای ارزیابی مبتلایان به هیپوگلیسمی نیز به کار می رود. هیپوگلیسمی ممکن است 5 ساعت پس از مصرف اولیه بار گلوکز به وجود آید.

حتما بخوانید : میوه هایی برای جلوگیری از چاقی

موارد منع کاربرد

بیمارانی که به طور همزمان دچار عفونت های شدید ، یا اختلالات آندوکرین می باشند ، زیرا عدم تحمل گلوکز ، حتی اگر این بیماران دیابتی نیز نباشند ، ممکن است مشاهده گردد.

بیمارانی که همه ، یا بخشی از گلوکز خورده شده را استفراغ می نمایند. زیرا چنین وضعیتی نتایج را فاقد ارزش می سازد.

عوارض بالقوه

گیجی ، لرزش ، اظطراب ، تعریق ، اوفوری یا غش ممکن است طی آزمایش رخ دهد. در صورت وقوع این گونه نشانه ها یک نمونه ی خون از بیمار گرفت. اگر سطح گلوکز بسیار بالا باشد لازم است آزمایش را متوقف نموده و انسولین تجویز کرد.

عوامل تداخل کننده آزمایش Glucose Tolerance (GTT)

سیگار کشیدن طی مدت آزمایش به علت داشتن نیکوتین محرک گلوکز است.
استرس ( مانند جراحی ، عفونت ) می تواند سبب افزایش سطح گلوکز گردد.
ورزش طی آزمایش بر سطح گلوکز اثر می گذارد.
روزه داری یا کاهش مصرف کالری قبل از آزمایش می تواند سبب عدم تحمل گلوکز شود.
داروهایی که ممکن است باعث عدم تحمل گلوکز گردند عبارتند از : داروهای ضد فشار خون بالا ، داروهای ضد التهابی ، آسپیرین ، بلوکه کننده های بتا ، فوروزماید ، نیکوتین ، ضد بارداری های خوراکی ، فنوتیازین ها ، داروهای عصبی و روانی ، استروئید ها و دیورتیک های تیازیدی.

حتما بخوانید : مضررات دخانیات

روش کار و مراقبت از بیمار

ناشتایی : دارد

بیمار را آگاه کنید که مصرف توتون ، قهوه و چای مجاز نیست زیرا این ترکیبات محرک فیزیولوژیکی می باشند.

مقداری خون وریدی در لوله یی با سر خاکستری رنگ در زمان های 30 و 60 دقیقه و سپس سر ساعات بگیرید.

برای آزمایش IVGT ، مقدار گلوکز لازم را به صورت داخل وریدی طی 4_3 دقیقه تزریق نمایید.

افزایش سطح آزمایش Glucose Tolerance (GTT)

دیابت قندی (DM) : این بیماری بر اساس عدم تحمل گلوکز و هیپرگلیسمی تعریف می شود.
پاسخ استرسی حاد : تنش شدید مانند عفونت ، سوختگی ها و جراحی ، محرک آزادسازی کاتکول آمین می باشد. این امر به نوبه ی خود محرک ترشح گلوکاگون است که موجب هیپرگلیسمی و عدم تحمل گلوکز می گردد.
سندرم کوشینگ : سطح کورتیزول خون بالا است که موجب هیپرگلیسمی و عدم تحمل گلوکز می گردد.
فئوکروموسیتوم : کاتکول آمین ها محرک ترشح گلوکاگون هستند که موجب هیپرگلیسمی و عدم تحمل گلوکز می گردند.
نارسایی مزمن کلیوی : گلوکاگون در کلیه تجزیه می گردد. اختلال عملکرد کلیوی موجب افزایش سطح گلوکاگون و گلوکز می شود.
گلوکاگونوما : گلوکاگون به طور خودکار ترشح شده و موجب هیپرگلیسمی می گردد.
پانکراتیت حاد : آسیب ناشی از التهاب سبب تخلیه محتویات سلول های لوزالمعده ( از جمله گلوکاگون ) به جریان خون می شود. گلوکاگون موجب هیپرگلیسمی می گردد.
درمان با دیورتیک ها : برخی دیورتیک ها سبب هیپرگلیسمی می شوند.
کورتیکو استروئید درمانی : کورتیزول سبب هیپرگلیسمی و عدم تحمل گلوکز می شود.
آکرومگالی : هورمون رشد محرک گلوکاگون است که سبب هیپرگلیسمی و هدم تحمل گلوکز می شود.
میکسدم : منحنی GT در این بیماران اغلب مسطح است ؛ اما ممکن است دارای "منحنی دیابتی" نیز باشند.
پاسخ سوموگی به هیپوگلیسمی : این حالت عبارت از هیپرگلیسمی واکنش به دنبال هیپوگلیسمی که در اثر پاسخ شدید انسولینی به مقدار گلوکز تجویزی به وجود می آید.
به دنبال گاسترکتومی : در این بیماران به علت فقدان پیلور طبیعی ، بیشتر گلوکز تجویزی در مدت چند دقیقه به روده ی باریک می ریزد. چنین وضعیتی موجب جذب سریع گلوکز به جریان خون و افزایش کاذب سطح گلوکز طی اولین مرحله ی آزمایش می گردد.