ورود آزمایشگاه‌ها

ورود پزشکان

ورود مراجعین

آزمایشگاه پاتوبیولوژی غدیر خم آزمایشگاه پاتوبیولوژی طب الرضا آزمایشگاه پاتوبیولوژی آزادگان

راهنمای جوابدهی

مراجعین محترم ، لطفا پس از دریافت پیامک آماده بودن جواب بر روی تلفن همراه خود ابتدا بر روی آزمایشگاه مورد نظر خود کلیک فرمایید و با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور مندرج در قبض آزمایشگاه جواب را دریافت نمایید.

یائسگی و یائسگی زودرس | علائم، علل، پیشگیری و درمان

نویسنده ها:

پریچهر غلامی، فارغ التحصیل ارشد ژنتیک مولکولی از دانشگاه علوم تحقیقات و فناوری

دکتر مریم آهنی، متخصص ژنتیک پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

جواد صفدری لرد، فارغ التحصیل ارشد ژنتیک انسانی(پزشکی) دانشگاه علوم پزشکی تهران

√ هر تصمیم آگاهانه، یک گام به سوی زندگی سالم تر √

تمامی مطالب علمی این سایت، به تایید تیم علمی پزشکی گروه پاتوبیولوژی و ژنتیک رهسا رسیده است تایید علمی-پزشکی

در این مقاله میخوانیم:

1. یائسگی چیست؟

2. یائسگی زودرس چیست؟

3. علائم رایج یائسگی

4. عوامل موثر در ایجاد یائسگی زودرس؟

4.1. سابقه بارداری و شیردهی

4.2. بیماری های خود ایمنی

4.3. بیماری های عفونی

4.4. بیماری های خاص مثل صرع

4.5. بیماری های ژنتیکی

4.6. عوامل محیطی

5. درمان و پیشگیری از یائسگی زودرس

6. آزمایش های هورمونی و ژنتیکی مرتبط با یائسگی زودرس

7. سوالات متداول دربارهی یائسگی زودرس

1. یائسگی چیست؟

یائسگی (Menopause) یک مرحله طبیعی در زندگی زنان است که به پایان دوره قاعدگی و باروری اشاره دارد. این دوره معمولاً بین سنین 45 تا 55 سال رخ می‌دهد و زمانی تأیید می‌شود که خانم به مدت 12 ماه پیاپی پریود نشده باشد.

2. یائسگی زودرس چیست؟

یائسگی زودرس به شرایطی گفته می‌شود که تخمدان‌ها قبل از سن 40 سالگی عملکرد خود را متوقف کنند. در این حالت، قاعدگی زودتر از حد معمول قطع می‌شود و خطراتی مانند پوکی استخوان، مشکلات قلبی و ناباروری را به همراه دارد.

3. علائم رایج یائسگی

علائم رایج مربوط به یائسگی زودرس

· گرگرفتگی (Hot Flashes)

· تعریق شبانه

· خشکی واژن و کاهش میل جنسی

· نوسانات خلقی، اضطراب یا افسردگی

· اختلال در خواب

· افزایش وزن، به‌ویژه در ناحیه شکم

· ریزش مو یا شکنندگی ناخن‌ها

· کاهش تمرکز و حافظه

حتما بخوانید : شیوع ویروس گوارشی جدید در ایران

4. عوامل موثر در ایجاد یائسگی زودرس؟

عوامل مختلفی در زمان ایجاد یائسگی موثر هستند که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت.

4.1. سابقه بارداری و شیردهی

مادرانی که به نوزادان خود حداقل هفت تا دوازده ماه شیر داده اند، احتمال شروع یائسگی قبل از سن 45 سالگی در آنها کاهش پیدا می کند.

زنانی که در طول زندگی خود یک بارداری کامل را تجربه کرده اند 8 درصد احتمال یائسگی زودرس در آنها کاهش پیدا میکند و زنانی که دو یا سه بارداری کامل داشته اند به ترتیب 16 و 22 درصد احتمال یائسگی در آنها کاهش پیدا میکند.

4.2. بیماری های خودایمنی

بعضی بیماری های خودایمنی مانند لوپوس، روماتیسم مفصلی و بیماری های خود ایمنی مربوط به تیروئید نیز یائسگی می‌توانند به تخمدان آسیب رسانده و باعث توقف زودهنگام عملکرد آن شوند.

4.3. بیماری های عفونی

برخی عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ممکن است بر بافت تخمدان تأثیر بگذارند. بیماری اوریون(Mumps) از معمول ترین عوامل عفونی ایجاد کننده یائسگی زودرس می باشد. همچنین سل لگنی، دومین عامل عفونی نارسائی تخمدان و یائسگی زودرس محسوب می شود.

4.4. بیماری های خاص مثل صرع

مطالعات نشان داده‌اند که زنان مبتلا به صرع، بیشتر در معرض یائسگی زودرس هستند. صرع باعث پلی کیستیک تخمدانی می شود و از این طریق روی یائسگی زودرس تاثیر بسزایی دارد.

4.5. بیماری های ژنتیکی

خانم ها سن یائسگی را از مادرانشان به ارث می برند یعنی به احتمال زیاد زمانی که مادرانشان یائسه شده اند آنها نیز یائسه می شوند. به عبارتی دیگر زنانی که در خانواده خود یائسگی زودرس دارند به احتمال زیاد دچار یائسگی زودرس می شوند.

اختلالات ژنتیکی از معمول ترین علل یائسگی زودرس هستند و میزان بروز آن ها 30 درصد می باشد. به طور کلی اختلالات کروموزومی و تک ژنی میتواند عامل یائسگی زودرس در خانم ها شود. اختلالات کروموزومی از قبیل سندرم ترنر و سندرم X شکننده (Fragile X) از دیگر علل یائسگی زودرس می باشند.

تغییر در ژن هایی که به ترمیم DNA در سلول های تخمک کمک می کنند میتواند باعث یائسگی زودرس شود. این ژنها از خانواده MCM (minichromosome maintenance) هستند. جهش در این خانواده به خصوص ژن MCM9 و MCM8 باعث یائسگی زودهنگام می شود. جهش‌در ژن BRCA می‌تواند عاملی برای بروز یائسگی زودرس در زنان حامل آن باشد.

اختلالات متابولیکی که در اثر عوامل ژنتیکی به وجود می آیند، همچون کمبود آنزیم 17- الفا هیدروکسیلاز و دیستروفی میوتیک نیز می توانند سبب ایجاد یائسگی زودرس و بهم ریختن زمان یائسگی طبیعی گردند. همچنین برخی از اختلالات ایمونولوژیکی ناشی از موارد ژنتیکی را نیز می توان از علل یائسگی زودرس دانست.

4.6. عوامل محیطی

علاوه بر ژنتیک، عوامل دیگری نیز بر سن یائسگی تأثیر می‌گذارند:

عوامل محیطی: از جمله شیمی درمانی و اعمال جراحی از قبیل برداشتن دو طرفه تخمدان‌ها.
قرارگیری در معرض مواد شیمیایی خاص: دود سیگار، مصرف الکل و استرس‌های شدید.
تغذیه: رژیم گیاهخواری و رژیم های غذایی سرشار از چربی و کربوهیدرات های ساده، ماکارونی و برنج.
چاقی: در واقع چاقی با تغییر در سطح هورمون‌ها میتواند باعث یائسگی زود رس شود.
سبک زندگی: ورزش، رژیم غذایی سالم و عدم مصرف سیگار می‌توانند عوامل مؤثری در تأخیر یائسگی باشند.

توقف پریود در زنان و بروز یائسگی

5. راه‌های درمان و پیشگیری

مهم ترین بخش در درمان یائسگی زنان، شناسائی عوامل ایجاد کننده آن می‌باشد.

5.1. درمان پزشکی:

v هورمون‌درمانی جایگزین (HRT): برای تنظیم سطح استروژن و کاهش علائم

v مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و مولتی ویتامین برای جلوگیری از پوکی استخوان

v داروهای ضدافسردگی یا تنظیم‌کننده خلق

5.2. سبک زندگی سالم:

v تغذیه غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، کلسیم، آهن و ویتامین‌ها

v ورزش منظم: یوگا، پیاده‌روی، تمرینات مقاومتی

v خواب کافی و کاهش استرس

v قطع مصرف سیگار و الکل

5.3. ژنتیک و درمان:

زنان با مشاوره ژنتیک می توانند یائسگی زود هنگام را تشخیص دهند و اقدامات پیشگیرانه انجام دهند. در واقع آزمایش ژنتیک با ارائه اطلاعاتی در مورد استعداد ژنتیکی فرد در ابتلا به یائسگی میتواند در درمان نقش بسزایی داشته باشد و امکان مداخله زودهنگام فراهم کند. این موضوع به زنان کمک میکند تصمیمات آگاهانه تری در مورد سلامت باروری خود بگیرند و به وسیله بعضی درمانها یائسگی خود را به تاخیر بیاندازند و طول عمر باروری خود را افزایش دهند. به این ترتیب آزمایش ژنتیک میتواند به حفظ سلامت کلی و بهبود زندگی افراد کمک کند.

6. آزمایش های هورمونی و ژنتیکی مرتبط با یائسگی زودرس

مهم‌ترین آزمایش‌های ژنتیکی مرتبط با یائسگی:

6.1. آزمایش:AMH (Anti-Müllerian Hormone)

سطح این هورمون نشان‌دهنده ذخیره تخمدانی است. کاهش آن می‌تواند نشانه شروع یائسگی باشد.

6.2. FSH و LH:

افزایش سطح این هورمون‌ها نشان‌دهنده کاهش فعالیت تخمدان است.

6.3. آزمایش کاریوتایپ (Karyotype):

برای بررسی اختلالات کروموزومی مانند سندرم ترنر (45,X) یا ساختار غیرطبیعی کروموزوم X.

6.4. بررسی ژنی:

شایع‌ترین علت ژنتیکی یائسگی زودرس، وجود پره‌موتاسیون در ژن FMR-1 (مربوط به سندرم X شکننده) که با اختلال عملکرد تخمدان مرتبط است، میباشد.

6.5. آزمایشات مرتبط با بیماری‌های خودایمنی یا متابولیک (اگر پزشک مشکوک باشد):

Ø آنتی بادی ضد تخمدان

Ø بررسی ژن HLA مرتبط با بیماری های خود ایمنی

** نکته مهم: این آزمایش‌ها باید توسط پزشک متخصص غدد، زنان یا ژنتیک پزشکی درخواست و تفسیر شوند. در صورت سابقه خانوادگی یائسگی زودرس، مشاوره ژنتیک توصیه می‌شود.