دیابت بارداری

دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری، نوعی از دیابت می باشد که در زمان حاملگی بصورت افزایش قند خون تشخیص داده می شود. علت آن هورمون های ترشح شده از جفت است که اثرات ضد انسولینی دارند که با ترشح انسولین توسط سلول های لوزالمعده مادر اثر این هورمون ها خنثی می شود ولی مقدار ترشح انسولین افراد مستعد برای جبران کافی نیست. دیابت بارداری به شرایطی گفته می‌شود که افزایش قند خون برای اولین بار، در طی دوران بارداری دیده شود. با توجه به عوارضی که دیابت برای جنین و مادر باردار می‌تواند داشته باشد، پیشگیری و کنترل دیابت در طی دوران بارداری ضروری است.

تشخيص دیابت بارداری

دیابت بارداری اولین بار در دوران حاملگی شناسایی می شود. دیابت بارداری اغلب بدون علامت است. به همين دليل است كه در تمام زنان باردار بين هفته های 24 و 28 قند خون اندازه گيری مي شود. این کار معمولا در یک یا دو مرحله و با استفاده از محلول های قندی با غلظت های مختلف (50، 75 یا 100 گرم) طبق نظر پزشک انجام می شود. شما یک محلول حاوی گلوکز خواهید نوشید. بعد از یک ساعت، آزمایش خون از شما صورت می‌گیرد. اگر سطح قند خون شما بالا باشد ، پزشک ممکن است یک آزمایش تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته انجام دهد. دیابت بارداری به ندرت ممکن است همراه با افزایش شدید قند خون و علامت دار باشد که دراین صورت مادر نسبت به شرايط معمول بيشتر تشنه، گرسنه و دچار تكرر ادرار می شود ولي اين ها علائم شايعی در زمان حاملگي هستند و حتما نشان دهنده دیابت بارداری نیستند. در صورتي كه خطر ابتلا به دیابت بارداری در مادر بيشتر باشد (مانند سابقه دیابت بارداری در حاملگی قبلی ) و يا علائمي از دیابت را داشته باشد (نظير وجود قند در ادرار) اندازه گيري قند خون در اولين ويزيت زمان حاملگي و بعد از آن در صورتی كه نتيجه آزمايش اول نرمال باشد بين هفته های 24 و 28 انجام می شود. بالا بودن خفیف قند خون دليل بر ابتلا به دیابت بارداری نيست ولي بيمار بايد براي تشخيص قطعی طبق نظر پزشک مورد آزمايش قرار گيرد. فراموش نکنید دیابت بارداری اغلب بدون علامت است.

عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری کدامند ؟

تقریبا در اکثر زنان به دلیل تغییرات هورمونی که در طی بارداری ایجاد می‌گردد، درجاتی از اختلال عدم تحمل گلوکز مشاهده می‌گردد. بدین معنا که مقدار قند خون آنها افزایش می‌یابد، ولی به اندازه‌ای افزایش نمی‌یابد که بتوان آن را بیماری دیابت در نظر گرفت. اما سوالی که مطرح می شود این است که عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری کدامند ؟

• سابقه دیابت نوع 2 در افراد درجه اول خانواده
•  داشتن سابقه دیابت بارداری در حاملگی قبلی
• اضافه وزن و چاقی
• سابقه تولد نوزاد بیش از ۴ کیلوگرم در گذشته
•  قرار داشتن میزان قند خون در رنج پیش دیابت قبل از بارداری (بالاتر از 100 میلی گرم بر دسی لیتر)
• سابقه تولد نوزاد مرده

حتما بخوانید : بیماری دیابت

عوارض دیابت بارداری

دیابت می‌تواند برای روی رشد و نمو جنین در طی بارداری اثر داشته باشد. در اوایل بارداری، دیابت مادر می‌تواند منجر به بروز نقص‌های مادرزادی و افزایش خطر سقط جنین گردد. بسیاری از نواقص مادرزادی، اثرات نامطلوبی را بر ارگان‌های مهم بدن مانند مغز و قلب دارند. در طی سه‌ماهه دوم بارداری، دیابت مادر می‌تواند منجر به تغذیه و رشد زیاد از حد کودک گردد. داشتن نوزاد بزرگ و با وزن بالا، خطر زایمان‌های پردرد و سخت را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال نوزادهای بزرگ اغلب برای تولد نیاز به عمل سزارین دارند و اگر به طور طبیعی متولد شوند، خطر آسیب به ناحیه شانه آنها وجود دارد و وزن بالای نوزاد هم چنین باعث تأخیر در زمان زایمان و خطرات کمبود اکسیژن برای مغز نوزاد می‌شود. به علاوه وقتی جنین بیش از حد تغذیه گردد و در نتیجه به دنبال آن سطح انسولین خونش افزایش یابد، پس از زایمان، احتمال افت شدید قند خون در نوزاد وجود دارد، زیرا دیگر آن مقادیر بالای قند را از خون مادر دریافت نخواهد کرد. این عوارض را می توان تحت دو گروه عوارض مادری و جنینی مورد بررسی قرار داد:

عوارض مادری: بالا رفتن فشارخون (مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی)، پاره شدن ناگهانی کیسه آب و زایمان زودرس و عفونت های ادراری در نیمه دوم بارداری

عوارض جنینی: رشد زیاد از حد جنین (ماکروزومی)، سخت شدن زایمان به علت درشتی جنین، افت قند خون یا کلسیم نوزاد. کنترل مناسب قند خون حین بارداری منجر به کاهش احتمال عوارض فوق می شود.

حتما بخوانید : غربالگری نوزادان در شرایط کرونا

درمان دیابت بارداری

عدم کنترل دیابت بارداری می تواند روی رشد و نمو جنین در طی حاملگی اثر داشته باشد. کنترل دیابت بارداری یعنی انجام اقدامات لازم برای نگهداری قند خون خود در محدوده طبیعی این کار باید با تحت نظر بودن پزشک متخصص انجام گیرد. موارد زیر را حتما مورد توجه قرار دهید :

•  بررسی میزان قند خون
• برنامه غذایی تحت نظر پزشک
•  ورزش های مناسب درصورت عدم وجود محدودیت
• بررسی میزان قند خون در منزل توسط دستگاه گلوکومتر و یا انجام آزمایش قند خون در آزمایشگاه انجام می شود. قند خون های اندازه گیری شده بایستی در جداول مناسب ثبت و هر هفته به اطلاع پزشک متخصص خود رسانده شود.

حتما بخوانید : تب کریمه کنگو چیست و چه علائمی دارد؟

برنامه ی غذایی برای افراد مبتلا به دیابت بارداری 

در صورت ابتلا به دیابت بارداری، به مقدار کافی از مواد غذایی فیبردار استفاده کنید. در صورت ابتلا به دیابت بارداری این موارد را طبق نظر پزشک مد نظر قرار دهید :

·    در برنامه غذایی خود از تمام گروه های غذایی استفاده کنید.

·    سعی کنید غذای مورد استفاده خود را در دفعات بیشتر و با حجم کمتر استفاده کنید

·    دریافت مواد غذایی قندی مثل شیرینی ها، قند، شکر را می توان به مقدار بسیار کم استفاده کرد.

·    مواد غذایی نشاسته ای مثل نان، برنج، سیب زمینی و ماکارانی را در میزان توصیه شده مصرف نمایید.

·    به خاطر داشته باشيد كه نياز شما به گروه شير و لبنيات بيشتر از زماني است كه باردار نيستيد.

حتما بخوانید : تغذیه سالم دوران کرونایی

ورزش مناسب برای دیابت بارداری

ورزش به کنترل دیابت بارداری کمک می کند. ورزش با نظر پزشک برای کنترل دیابت بارداری کمک کننده است و به تمام زنان دچار دیابت بارداری که منعی برای فعالیت بدنی ندارند و یا دچار ناراحتی نمی شوند توصیه می شود. در میان ورزش ها، ورزش های هوازی مناسب ترهستند و پیاده روی در دسترس ترین آنها می باشد. طول مدت ورزش حداقل 30 دقیقه در روز است.  

دیابت بارداری بعد از زایمان

دیابت بارداری معمولا بعد از زایمان از بین می رود. دیابت بارداری معمولا با زایمان برطرف می شود ولی این افراد به ویژه درصورت کم تحرکی و زیاد شدن وزن درخطر ابتلا به دیابت نوع 2 در سال های آتی عمر خود هستند. تاکید می شود که رژیم غذایی مناسب و تحرک مناسب و هم چنین شیردادن این خطر را در آینده کاهش می دهد. 4 تا 12 هفته بعد از تولد نوزاد باید قند خون شما اندازه گیری شود و درصورت طبیعی بودن این کار سالیانه تکرار شود.

✅ با ما در مسیر سلامتی گام بردارید ✅

برای دانلود این مقاله به صورت PDF کلیک کنید