آپاندیس

آپاندیس چیست؟

آپاندیس زائده‌ ای کوچک و انگشتی‌ شکل است که از روده‌ی بزرگ منشعب می‌شود. زمانی که این زائده‌ی کوچک ملتهب شود فرد دچار آپاندیسیت شده‌ است که در اصطلاح عامیانه به آن آپاندیس هم می‌گویند. این عارضه بسیار دردناک و ناخوشایند است و درصورت عدم درمان به موقع ممکن است زندگی فرد را تهدید کند. آپاندیس عموما اصلی‌ترین دلیل دردهای شکمی و عموما نیازمند عمل جراحی است، به ‌طوری ‌که شایع‌ ترین جراحی اورژانسی شکمی شناخته می‌شود. این‌ عارضه اغلب در سنین نوجوانی و دهه‌ی دوم زندگی اتفاق می‌افتد اما در سنین دیگر هم ممکن است رخ بدهد. از آنجاکه این عارضه ممکن است برای حدود ۵ درصد افراد ایجاد شود و از طرفی تشخیص به‌موقع آن نیز بسیار ضروری است تصمیم گرفتیم در این نوشته درباره‌ی آپاندیس، علائم و نحوه‌ی درمان آن با شما صحبت کنیم، همراه ما باشید.

آپاندیسیت به انگلیسی Appendicitis   :به التهاب ناگهانی آپاندیس گفته می‌شود. آپاندیس زائده‌ای کوچک و انگشتی‌شکل است که از رودهٔ بزرگ منشعب می‌شود. هر سال از هر ۵۰۰ نفر، یک نفر دچار آپاندیسیت می‌شود و این عمل شایع‌ترین عمل اورژانسی شکم است. این بیماری پیشگیری ندارد و در صورت بروز آپاندیسیت و تأخیر در تشخیص و جراحی به دلیل احتمال پارگی آپاندیس می‌تواند مرگبار باشد. این بیماری اغلب در بین افراد ۱۰ تا ۲۵ سال دیده می‌شود ولی حتی در شیر خواران و افراد مسن نیز گزارش شده ‌است ابتلا مردان تقریباً دو برابر زنان است. آپاندیسیت حاد، یک بیماری عفونی با علل مختلف است. روند شایع آن، تهاجم باکتری به دیوارهٔ آپاندیس می‌باشد. راه‌های مختلف ایجاد آپاندیسیت :

• انسداد داخل لوله ‌ای
• تجمع مواد مدفوعی
• هایپرپلازی لنفوئید
• خوردن اجسام خارجی
• پارازیت‌ها
• تومورها

انسداد داخل لومن به دلیل پرولیفراسیون باکتری‌ها و افزایش ترشح موکوس، منجر به افزایش فشار داخل لوله‌ای شده و به دنبال افزایش فشار، احتقان لنفاوی و وریدی و ادم ایجاد می‌گردد. سپس اختلال پرفیوژن رگ‌ها سبب ایسکمی جدار آپاندیس و در نهایت نکروز آن می‌شود. فولیکول‌های لنفاوی زیر مخاطی نیز می‌توانند انسداد لومن آپاندیس را ایجاد کنند که به تعداد اندکی در بدو تولد وجود دارند و در طول کودکی به تدریج افزایش می‌یابند و در دورهٔ نوجوانی به حداکثر می‌ رسند و پس از ۳۰ سالگی کاهش می ‌یابند.

علائم آپاندیس

درد شدید و ناگهانی شکم معمولا اولین علامت آپاندیسیت است. این درد عموما از نواحی اطراف ناف شروع می‌شود و به سمت راست و پایین شکم حرکت می‌ کند. درد مربوط به آپاندیس با گذشت زمان و با حرکت‌کردن، تنفس عمیق، سرفه یا عطسه شدید‌تر می‌شود. سایر علائم معمول آپاندیسیت عبارتند از:

• حالت تهوع
• استفراغ
• بی اشتهایی
• یبوست یا اسهال
• ناتوانی در خارج کردن گاز روده یا معده
• تب و لرز خفیف
• امکان افزایش حرارت بدن تا ۳۸ درجه سانتی‌ گراد
• بیمار احساس می‌ کند با خروج گاز روده یا حرکت روده‌ها و اجابت مزاج بهبود می ‌یابد.

با این‌ همه خوب است بدانید که این علائم فقط در نیمی از افراد دیده می‌شود. برخی ممکن است علائمی شبیه به معده درد خفیف داشته باشند و برخی نیز ممکن است علائم نادر و غیرمعمول را تجربه کنند.

علائم آپاندیس در کودکان و نوزادان

درد ناشی از آپاندیسیت در اطفال و نوزادان ممکن است ناحیه‌ی مشخصی نداشته باشند و تمام شکم به لمس حساس شود یا در مواردی ممکن است اصلا دردی وجود نداشته باشد. درباره‌ی این گروه سنی ممکن است حرکات روده وجود نداشته باشد و معمولا اسهال در آنها نشانه‌ی مشکلات دیگری به‌شمار می‌رود. هرچند ممکن است کودکان و نوزادان مانند بزرگسالان درد را در یک ناحیه‌ی مشخص تجربه نکنند، بااین‌حال درد شکمی جزو متداول ‌ترین علائم بروز آپاندیسیت در این گروه سنی به ‌شمار می‌رود.

علائم آپاندیس در افراد مسن و زنان باردار

سالخوردگان و زنان باردار ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنند. درد شکمی در این گروه از افراد ممکن است خفیف ‌تر باشد یا کمتر احساس شود درعوض علائمی مانند تهوع، استفراغ و تب بیشتر شایع است. اگر آپاندیسیت بعد از سه ماهه‌ی اول دوران بارداری بروز کند درد معمولا به سمت راست و یک‌ چهارم بالای شکم حرکت می‌کند. فرد بیمار ممکن است دردهایی از نوع برگشتی یا دردهای جانبی دیگری را نیز تجربه کند، اما درصورت وجود درد ناحیه معده احتمالا فرد به مشکل دیگری غیر از آپاندیسیت دچار شده است.

حتما بخوانید : عوارض میانسالی

عارضه‌های دیگر با علائمی شبیه به آپاندیسیت

درد شکمی ممکن است نشانه‌ی وجود مشکلات دیگری باشد که در بسیاری موارد با آپاندیسیت اشتباه گرفته می‌شوند، ازجمله:

• زخم معده
• یبوست
• انواع بیماری التهاب روده (IBD) ازجمله بیماری کرون و کولیت روده (کولیت اولسراتیو)
• مشکل در مدفوع، انگل‌ها یا پلیپ‌هایی که داخل روده ایجاد شده‌اند وموجب انسداد آپاندیس می‌شوند
• آسیب‌ها یا صدماتی که به شکم وارد شده است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

آپاندیسیت عارضه‌ای است که زندگی فرد مبتلا را تهدید می‌کند و نیازمند مراقبت‌های فوری پزشکی است. درصورت عدم درمان کامل، احتمال وخیم ‌تر شدن این عارضه در درازمدت وجود دارد. به‌یاد داشته باشید که علائم اولیه‌ی آپاندیس ممکن است در حد احساس نفخ، ساده باشد. درصورتی ‌که مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه (OTC) نفخ را از بین نبرد یا درصورت شدیدتر شدن درد، فرد حتما باید به پزشک مراجعه کند و حتی ممکن است به اورژانس و درمان فوری نیاز باشد. درمان آپاندیسیت به‌محض ظهور علائم، از وخیم ‌تر شدن و بروز عوارض و مشکلات بعدی جلوگیری می‌کند.

پزشک معمولا این عارضه را با انجام مواردی که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت تشخیص می‌دهد:

بررسی علائم

معمولا از بیمار خواسته می‌شود درباره‌ی علائم و شدت و مدت‌زمان آنها اطلاعاتی را در اختیار پزشک قرار بدهد.

بررسی سوابق پزشکی بیمار

برای ردکردن احتمال بیماری‌ها یا سایر مشکلات جسمی، پزشک باید سوابق پزشکی بیمار را بررسی کند:

• سابقه‌ی هرنوع بیماری یا جراحی قبلی
• دارو‌ یا مکمل های غذایی که بیمار مصرف می‌‌کند
• اینکه آیا بیمار الکل یا مواد مخدر مصرف می‌کند یا خیر

معاینه بالینی

پزشک بیمار را معاینه می‌کند تا اطلاعات بیشتری درباره‌ی نوع و علت درد به‌دست بیاورد. معمولا پزشک قسمت‌هایی از شکم بیمار را لمس می‌کند یا فشار می ‌دهد تا جای دقیق درد را پیدا کند. گاهی ممکن است به آزمایشات لگنی یا رکتوم ( روده) نیز نیاز باشد.

آزمایشات پزشکی

انجام آزمایش ادرار یا خون می‌تواند به تشخیص آپاندیسیت یا مشکلات دیگری که با آپاندیسیت اشتباه گرفته شده‌اند کمک کند. حتی ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق نیاز به انجام تست بارداری نیز داشته باشد.در برخی موارد ممکن است پزشک سی‌تی‌اسکن،  MRI یا سونوگرافی تجویز کند.

حتما بخوانید : آزمایشگاه خوب چه ویژگی هایی دارد؟

یافته‌های آزمایشگاهی

در C.B.C در اوایل بیماری، در کمتر از ۲۴ ساعت اول ممکن است لکوسیتها نرمال باشند. هم‌زمان با پیشرفت بیماری ۴۸–۲۴ ساعت اول لکوسیت‌ها مختصر افزایش یافته و به ۱۶۰۰۰–۱۱۰۰۰ می‌رسد. در موارد آپاندیسیت پرفوره گاه لکوسیتوز بالای ۲۰۰۰۰ نیز داریم. البته به‌طور نادر در موارد بدون پرفوراسیون این مقدار دیده شده‌است. در آزمایش ادرار، تعداد کمی گلبول سفید یا قرمز دیده می‌شود. اما باید فاقد باکتری باشد. هماچوری واضح نیز نادر است و نشان دهندهٔ درگیری کلیوی می‌باشد. الکترولیت‌ها و تست‌های کبدی معمولن نرمال هستند، مگر این که تأخیر در تشخیص یا دهیدراتاسیون شدید یا SEPSIS وجود داشته باشد. اندازه‌گیری آمیلاز و تست‌های کبدی فقط برای افتراق از پانکراتیت یا کوله سیستیت انجام می‌شود. انجام C.R.P غیر اختصاصی است. سرم آمیلوئید A، پروتئینی است که در بیماران با آپاندیسیت حاد بالا می‌رود و میزان حساسیت و اختصاصی بودن آن ۸۶٪ و ۸۳٪ است.

درمان آپاندیس

درمان آپاندیسیت معمولا با تجویز آنتی بیوتیک و تزریق وریدی آغاز می‌شود. در مواردی که فرد دچار آپاندیسیت خفیف است، این عارضه با داروهای تزریقی و آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شود.در مرحله‌ی بعد متداول‌ترین درمان، جراحی است که با نام آپاندکتومی (appendectomy) شناخته می شود. معمولا برداشتن آپاندیس خطر التهاب و پارگی آن را کاهش می‌دهد. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم درمان زودهنگام بسیار مهم است چون خطر عوارض آپاندیس را که می‌تواند به مرگ منجر شود، کاهش می‌دهد. در ادامه درباره‌ی دو نوع جراحی که به‌عنوان درمان آپاندسیت شناخته می‌شوند صحبت خواهیم کرد.

جراحی لاپاروسکوپی (Laparoscopic)

در این نوع درمان، جراح چندین برش کوچک ایجاد می‌کند و به‌وسیله‌ی ابزار خاصی آپاندیس بیمار را برمی‌دارد. مزایای جراحی لاپاروسکوپی این است که:

• خطر عوارض ناشی از جراحی باز مانند انواع عفونت‌های بیمارستانی یا هر نوع عفونت بعد از جراحی را کاهش می‌دهد
• مدت‌زمان بهبودی کوتاه می‌شود

در این نوع جراحی بیمار ۳ تا ۵ روز بعد از عمل می‌تواند فعالیت‌های فیزیکی خود را ازسربگیرد.

جراحی لاپاراتومی (Laparotomy)

 در این نوع جراحی نیز مانند جراحی‌های باز دیگر برشی در محل آپاندیس، سمت راست پایین شکم ایجاد می‌شود. این نوع جراحی معمولا در مورد آپاندیس مزمن که فرد به‌طور مداوم به آپاندیسیت دچار می‌شود، مؤثر است. این نوع جراحی به پزشک امکان می‌دهد که عفونت‌های ناشی از مشکلات آپاندیسیت در درون شکم را به‌خوبی پاکسازی کند. در این نوع جراحی، بیمار بعد از ۱۰ تا ۱۴ روز توانایی انجام فعالیت‌های روزمره خود را خواهد داشت.

عوارض جانبی تأخیر در درمان آپاندیس

تأخیر در درمان آپاندیسیت ممکن است عوارض جدی‌ای به‌همراه داشته باشد. ۴۸ تا ۷۲  ساعت پس از شروع علائم بروز آپاندیسیت، التهاب آپاندیس ممکن است به پارگی و ترکیدن آن در شکم منجر شود. این پارگی باکتری‌ها، مدفوع و هوا را به داخل شکم منتقل می‌کند و باعث عفونت و دیگر عوارض مرگبار می‌شود. عفونت‌هایی که معمولا ممکن است از بروز آپاندیسیت مزمن و مداوم به‌وجود بیاید شامل پریتونیت(peritonitis)، التهاب حفره‌ی شکمی یا آبسه است.به خاطر داشته باشید که مصرف داروهای مسکّن ممکن است نشانه‌های بروز عارضه را پنهان کند و درمان مؤثر را به تأخیر بیندازد.

میزان بهبودی در ابتلا به آپاندیس

آپاندیسیت با تشخیص به‌موقع و اقدامات درمانی فوری کاملا قابل درمان است و مرگ‌ ومیر ناشی از این عارضه تقریبا زیر یک درصد است. اما درصورت عدم درمان به‌موقع با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها یا عدم امکانات برای جراحی در مناطق دورافتاده، مرگ در اثر ابتلا به این عارضه به ۵۰ درصد یا بیشتر هم می‌رسد. همان‌طور که اشاره شد درصورت پاره‌شدن آپاندیس، فرد ممکن است دچار عوارضی مانند آبسه یا پریتونیت شود که در این حالت و نیز درصورت سالخورده بودن فرد مبتلا، بهبودی کامل بیمار به طول خواهد انجامید.

✅ با ما در مسیر سلامتی گام بردارید ✅

برای دانلود این مقاله کلیک کنید