آزمایش RBC

اشتراک گذاری:

تصویری از گلبول های قرمز خون

RBC

(آزمایش شمارش تعداد گلبول های قرمز)

یافته های طبیعی

بزرگسالان / کهنسالان :

مردان : 1/6 _ 7/4
زنان : 4/5 _ 2/4

کودکان :

8_2 هفته : 0/6 _ 0/4
6_2 ماه : 5/5 _ 5/3
6 ماه تا یک سال : 2/5 _ 5/3
6_1 سال : 5/5 _ 0/4
18_6 سال : 5/5 _0/4

نوزادان :

1/7 _ 8/4

کاربرد

شمارش RBC ارتباط نزدیکی با مقدار هموگلوبین و هماتوکریت دارد و راه دیگری برای ارزیابی تعداد گلبول های قرمز خون محیطی است. این آزمون متناوباً برای بیمار دچار خونریزی , یا به عنوان بخشی از آزمایش شمارش کامل خون انجام می شود. این آزمایش بخش مکمل و لازم برای ارزیابی بیماران کم خون است.

شرح آزمایش

این آزمایش عبارت از شمارش تعداد گلبول های قرمز در گردش , در یک میلیمتر مکعب خون وریدی محیطی , می باشد. شمارش RBC به طور روتین بخشی از شمارش کامل خون است. درون هر گلبول قرمز مولکول های هموگلوبین وجود دارد که اکسیژن را به بافت ها منتقل نموده و دی اکسید کربن را از بافت ها می گیرد. گلبول های قرمز را سلول های خونی اریتروئید در مغز استخوان می سازند. تولید گلبول های قرمز تحت تحریک اریتروپوئیتین افزایش می یابد. عمر طبیعی گلبول های قرمز در خون محیطی در حدود 120 روز است. طی این مدت گلبول قرمز در خون جا به جا می شود. هنگامی که RBC به کوچکترین مویرگ ها می رسد تا می خورد و خمیده می گردد تا خود را با اندازه این عروق بسیار کوچک تطبیق دهد. قابلیت ارتجاع غشای گلبول های قرمز در اواخر عمر آن کمتر می شود. سپس RBC پیر پاره شده و توسط تحال از گردش خون خارج می شود. طول عمر گلبول های قرمز غیر طبیعی کوتاه تر است و زودتر از جریان خون تصفیه می شوند. ترومای داخل عروقی که بر گلبول های قرمز وارد می شوند , مانند ترومایی که به علت دریچه های مصنوعی قلب , یا پلاکت های آترواسکلروزی عروق محیطی وارد می شود , نیز موجب کاهش عمر RBC میگردد. بزرگی طحال که به علت عواملی از قبیل افزایش فشار ورید باب یا لوسمی پدید می آید نیز موجب تخریب نابجای گلبول های قرمز و حذف گلبول های قرمز سالم از جریان خون می گردد.

مقدار طبیعی RBC بر حسب سن و جنس متغیر است. مقدار آن در زنان کمتر ازمردان می باشد و تعداد آن با افزایش سن کاهش می یابد. چنان چه مقدار آن به زیر مقدار آن به زیر دامنه طبیعی مورد انتظار کاهش یاید , بیمار را کم خون در نظر می گیرند. عوامل متعددی موجب کاهش تعداد گلبول های قرمز می شوند که از قرار زیر می باشند :

خونریزی ( مانند خونریزی گوارشی یا تروما )
همولیز ( مانند کمبود گلوکز_6_فسفات دهیدروژناز , اسفروسیتوز , اسپلنومگالی ثانویه(
کمبود های رژیم غذایی ( مانند آهن یا ویتامین B12 (
نقایص ژنتیکی ( مانند کم خونی سلول داسی یا تالاسمی )
مصرف دارو ( مانند کلرامفنیکل یا هیدانتویین یا کینیدین )
نارسایی مغز استخوان ( مانند فیبروز , لوسمی یا شیمی درمانی ضد سرطان (
بیماری مزمن ( مانند تومور یا سپسیس)
نارسایی سایر اعضا ( مانند بیماری کلیوی)

شمارش گلبول های قرمز بیشتر از حد طبیعی ممکن است به علت فیزیولوژیکی و در اثر افزایش نیاز بدن به ظرفیت بیشتر حمل اکسیژن باشد. بیماری هایی که موجب هیپوکسی مزمن می شوند ( مانند بیماری مادرزادی قلب ) نیز موجب افزایش فیزیولوژیکی می گردند. پلی سیتمی ورا نوعی نئوپلاسم است که در آن تولید گلبول های قرمز از کنترل خارج می شود.

شمارش RBC نیز همانند هموگلوبین و هماتوکریت تحت تاثیر عوامل متعددی غیر از تولید RBC تغییر می کند. برای مثال در بیماران دچار کم آبی حجم کل خون کاهش می یابد . از این رو گلبول های قرمز تغلیظ می گردند و شمارش آنها به طور کاذب افزایش می یابد. به همین ترتیب نیز در پرآبی بدن , گلبول های قرمز رقیق می شوند و از تعداد آنها در هر میلیمتر مکعب به طور کاذب کاسته می شود.

حتما بخوانید : کم خونی چگونه ایجاد می شود ؟

عوامل تداخل کننده

کاهش طبیعی RBC طی بارداری در اثر افزایش طبیعی مایعات بدن است , در نتیجه گلبول های قرمز رقیق می شوند. به علاوه معمولا در دوران بارداری کمبودهای تغذیه یی خاصی نیز وجود دارد که نقشی در کم خونی دوران بارداری ایفا می کند.

داروهای افزاینده

جنتامایسین و اریتروپوئیتین

داروهای کاهنده

داروهایی که تولید مغز استخوان را کاهش داده و موجب همولیز می گردند.

روش کار و مراقبت از بیمار

ناشتایی : ندارد

لوله ی معمول خون : بنفش کم رنگ

افزایش سطح

اریتروسیتوز : تعداد RBC به علت بیماری یا پاسخ به فیزیولوژیکی به محرک های خارجی افزایش می یابد.
بیماری مادرزادی قلب : بیماری های سیانوز دهنده قلب سبب کاهش مزمن سطح PO2 می گردند , در نتیجه تعداد گلبول های قرمز در پاسخ به این وضع افزایش می یابد.
بیماری شدید مزمن و انسدادی ریه ( COPD ) : هیپوکسی مزمن موجب تحریک پاسخ فیزیولوژیکی تولید RBC به منظور افزایش ظرفیت حمل اکسیژن می گردد.
پلی سیتمی ورا : مغز استخوان به طور نابجا تعداد زیادی RBC تولید می کند.
کم آبی شدید ( مانند اسهال شدید , سوختگی ) : همراه با کاهش مایع خارج سلولی از حجم خون نیز کاسته می شود , اما تعداد گلبول قرمز ثابت می ماند. به علت تغلیظ خون , تعداد RBC در میلیمتر مکعب افزایش می یابد.
هموگلوبینوپاتی ها , صفت تالاسمی : در پاسخ به کاهش ظرفیت حمل اکسیژن در هموگلوبین های غیر طبیعی , RBC بیشتری برای جبران کمبود ظرفیت حمل اکسیژن تولید می شود.

کاهش سطح

کم خونی : حالتی است که با کاهش تعداد RBC همراه است. انواع گوناگون بیماری ها با کم خونی همراه می باشند.
هموگلوبینوپاتی : در مبتلایان به اختلالات هموگلوبین یا سایر دیس کرازی های خونی ممکن است تعداد و طول عمر RBC کاهش یابد.
سیروز : در این بیماری به علت وجود اضافه بار مزمن مایع در بدن , گلبول های قرمز رقیق می شوند و از تعداد آنها در میلیمتر مکعب کاسته می شود.
کم خونی همولیتیک ( مانند اریتروبلاستوز جنینی , هموگلوبینوپاتی ها , کم خونی های همولیتیک دارویی , واکنش های انتقال خون , هموگلوبینوری حمله یی شبانه ) طول عمر RBC در کم خونی های همولیتیک کاهش می یابد و از تعداد آنها کاسته می شود.
خونریزی : خونریزی فعال از تعداد گلبول های قرمز می کاهد. با این حال مدتی به طول می انجامد تا تعداد RBC کاهش یابد. تنها در صورتی که حجم خون را با مایعی جایگزین نماییم تعداد گلبول قرمز کاهش می یابد.
کمبود تغذیه ای : کمبود بعضی از ویتامین ها یا املاح ( مانند آهن , ویتامین B12 ) , اندازه یا تعداد RBC را کاهش می دهد.
نارسایی مغز استخوان : موجب کاهش ساخت RBC می گردد.
دریچه های مصنوعی : دریچه های مصنوعی آسیب مکانیکی بر گلبول های قرمز وارد می سازند و از طول عمر و تعداد آنها می کاهند.
بیماری کلیوی : اریتروپوئیتین محرک قوی تولید RBC است که در کلیه ساخته می شود. با کاهش یافتن سطح اریتروپوئیتین , تعداد RBC کاهش می یابد.
بارداری طبیعی : معمولا در دوران بارداری حجم خون به علت پرآبی مزمن بدن افزایش می یابد. چنین وضعیتی به همراه سوءتغذیه نسبی از تعداد گلبول قرمز در میلیمتر مکعب خون می کاهد.
بیماری های روماتوئیدی / کلاژن عروقی ( مانند آرتریت روماتوئید , لوپوس , سارکوئیدوز ) : بیماری های مزمن با کاهش تولید گلبول های قرمز همراه می باشند.