آزمایش Potassium

اشتراک گذاری:

Potassium

آزمایش پتاسیم

رنج نرمال آزمایش پتاسیم

بزرگسالان / کهنسالان : mmo1/L 3/5_5/0 یا mEq/L 3/5 _ 5/0

کودکان : mEq/L 3/4 _ 4/7

اطفال : mEq/L 4/1 _ 5/3

نوزاد : mEq/L 3/9 _ 5/9

مقادیر بحرانی

بزرگسالان : کمتر از mEq/L 3 یا بیشتر از mEq/L 6/1

نوزادان : کمتر از mEq/L 2/5 یا بیشتر از mEq/L 8/0

کاربرد آزمایش پتاسیم

این آزمایش به طور روتین برای اغلب بیماران مبتلا به بیماری های شدید و وخیم انجام می شود. به علاوه این الکترولیت اهمیت زیادی برای فعالیت قلب دارد,  بنابر این بخشی از ارزیابی های روتین و کامل بیمارانی است که دیورتیک یا داروهای قلبی مصرف می کنند.

شرح آزمایش Potassium

پتاسیم مهمترین کاتیون داخل سلولی است. غلظت داخل سلولی آن تقریبا mEq/L 150 است , در حالی که غلظت طبیعی آن در سرم حدود mEq/L 4 می باشد. این نسبت مهمترین عامل تعیین کننده پتانسیل الکتریکی غشا به ویژه در بافت عصبی _ عضلانی است. غلظت سرمی پتاسیم بسیار اندک است , از این رو هرگونه تغییرات جزئی در غلظت آن پیامدهای چشمگیری به همراه دارد. پتاسیم توسط کلیه ها دفع می شود و هیچ گونه باز جذب کلیوی ندارد. بنابراین اگر مقدار پتاسیم رژیم غذایی کافی نباشد , سطح پتاسیم سرم به سرعت افت می نماید.

پتاسیم نقش مهمی در ساخت پروتئین , تثبیت فشار انکوتیک طبیعی و خنثی سازی الکتریکی سلول دارد که پیش از این بدان اشاره شد. هم چنین در بخش متابولیکی تعادل اسید_باز که طی آن k+ به جای یون های H+ به منظور حفظ PH فیزیولوژیک , جا به جا می شوند نیزمشارکت می نماید. غلظت پتاسیم سرم به عوامل متعددی بستگی دارد که عبارتند از :

• آلدوسترون ( و تا حد کمتری گلوکوکورتیکواستروئید ها ). این هورمون سبب افزایش دفع کلیوی پتاسیم می شود.
• باز جذب سدیم , سبب دفع پتاسیم می شود.
• تعادل اسید_باز. در آلکالوز , جا به جایی پتاسیم به سوی درون سلول ها موجب کاهش سطح سرمی آن می گردد. اسیدوز با معکوس نمودن مسیر جا به جایی فوق سبب افزایش پتاسیم سرم می شود.

نشانه های هیپرکالمی عبارت از تحریک پذیری , تهوع , استفراغ , کولیک روده ای و اسهال است. در الکترو کاردیوگرام تغییراتی به صورت امواج T قله دار , مجموعه QRS پهن و پایین افتادن قطعه ST مشاهده می گردد. علایم هیپوکالمی در ارتباط با کاهش قدرت انقباض عضلات صاف , اسکلتی و قلبی است که منجر به ضعف , فلج , کاهش رفلکس ها , ایلئوس , افزایش حساسیت قلب به دیگوکسین , آریتمی های قلبی , موج T صاف و امواج U واضح و برجسته می گردد. این الکترولیت تاثیر عمیقی بر سرعت ضربان قلب و قدرت انقباض آن دارد. سطح پتاسیم را باید در مبتلایان به اورمی , بیماری آدیسون و استفراغ و اسهال و نیز بیماران تحت استروئید درمانی , یا مصرف دیورتیک های دافع پتاسیم به دقت مورد سنجش و پیگیری قرار داد. همچنین در بیمارانی که داروهای شبه دیژیتالیس مصرف می کنند نیز باید دقیقا اندازه گیری شود , زیرا هیپوکالمی و دیگوکسین می توانند سبب آریتمی قلبی شوند.

عوامل تداخل کننده آزمایش پتاسیم

• باز و بسته نمودن دستی که به آن تورنیکه بسته شده می تواند سبب افزایش سطح پتاسیم گردد.

• همولیز خون طی خونگیری یا طی مراحل کار در آزمایشگاه موجب افزایش سطح می شود.

داروهای افزاینده آزمایش Potassium

اسید آمینوکاپروئیک – آنتی بیوتیک ها – داروهای ضد نئوپلاستیک – کاپتوپریل – اپی نفرین – هپارین – هیستامین – ایزونیازید – لیتیم – مانیتول – دیورتیک های ذخیره کننده پتاسیم – سوکسینیل کولین – مکمل های پتاسیم.

داروهای کاهنده آزمایش Potassium

استازولامید – اسید آمینوسالیسییلیک – انفوزیون های گلوکز – آمفوتریسین B – انسولین – ملین ها – کربنات لیتیم – پنی سیلین G سدیم ( دوز بالا ) – فنوتیازین ها – سالیسیلات ها ( آسپرین ) و سدیم پلی استرین سولفونات – کاربنی سیلین – سیس پلاتین – دیورتیک ها ( دفع کننده پتاسیم ).

روش کار و مراقبت از بیمار

ناشتایی : ندارد.

لوله ی معمول خون : قرمز یا سبز

افزایش سطح پتاسیم

• مصرف زیاد پتاسیم در رژیم غذایی

• مصرف زیاد پتاسیم از طریق IV : مقدار پتاسیم سرم بسیار ناچیز است از این رو اندک افزایشی در پتاسیم مصرفی موجب افزایش سطح سرمی آن می گردد.

• نارسایی حاد یا مزمن کلیه : شایع ترین علت هیپرکالمی است. دفع پتاسیم کاهش می یابد و سطح سرمی آن افزایش پیدا می کند.

• بیماری آدیسون

• هیپوآلدوسترونیسم

• دیورتیک های مهار کننده آلدوسترون ( مانند اسپیرونولاکتون , تریامترن ) : آلدوسترون ترشح نمی شود. آلدوسترون سبب افزایش دفع پتاسیم می گردد. بدون اثر آلدوسترون , دفع پتاسیم کاهش می یابد و سطح آن بالا می رود.

• له شدگی بافت

• همولیز

• انتقال خون همولیز شده

• عفونت : سطح پتاسیم در داخل سلول بالاست. آسیب و تجزیه سلول موجب آزاد سازی پتاسیم درون سلولی به جریان خون می شود.

• اسیدوز : یون های هیدروژن به منظور حفظ PH فیزیولوژیک طی اسیدوز از خون به درون سلول رانده می شود. پتاسیم برای تثبیت بار الکتریکی خنثی از سلول خارج می شود و سطح آن افزایش می یابد.

• کم آبی بدن : در بیماران دچار کم آبی , پتاسیم تغلیظ شده و سطح سرمی آن ظاهرا افزایش می یابد. با جایگزینی مجدد آب بدن بیمار , سطح پتاسیم ممکن است در واقع کاهش نیز یافته باشد.

 کاهش سطح پتاسیم

• کمبود مصرف در رژیم غذایی

• کمبود مصرف IV : کلیه ها برای جبران کاهش مصرف پتاسیم قادر به باز جذب نمی باشند. در نتیجه سطح پتاسیم پایین می آید.

• سوختگی ها

• اختلالات GI ( مانند اسهال , استفراغ , آدنوم ویلوز ) : دفع مایعات و الکترولیت ها در موارد فوق موجب دفع مقدار زیادی پتاسیم می شود.

• دیورتیک ها : این داروها دفع کلیوی پتاسیم را افزایش می دهند. چنین وضعیتی به ویژه در بیماران قلبی که داروهای دیژیتالیس و دیورتیک مصرف می کنند اهمیت دارد. هیپوکالمی موجب تشدید اکتوپی ناشی از دیگوکسین می شود.

• هیپرآلدوسترونیسم : آلدوسترون دفع پتاسیم را افزایش می دهد.

• سندرم کوشینگ : گلوکوکورتیکو استروئیدها تاثیری "آلدوسترون مانند" دارند.

• اسیدوز توبولر کلیه : دفع کلیوی پتاسیم افزایش می یابد.

• مصرف شیرین بیان : شیرین بیان اثری آدوسترون مانند دارد.

• آلکالوز : برای حفظ PH فیزیولوژیک طی آلکالوز , یون های هیدروژن از داخل سلول به سوی جریان خون رانده می شوند.برای تثبیت وضعیت الکتریکی خنثی , پتاسیم به داخل سلول رانده شده و سطح آن کاهش می یابد.

• تجویز انسولین : انسولین در مبتلایان به هیپرگلیسمی تجویز می شود. گلوکز و پتاسیم به داخل سلول رانده می شود و سطح پتاسیم کاهش می یابد.

• تجویز گلوکز : در یک فرد طبیعی , انسولین در پاسخ به تجویز گلوکز ترشح می شود. بدین ترتیب گلوکز و پتاسیم به داخل سلول رانده می شوند و سطح پتاسیم کاهش می یابد.

• آسیت : کاهش حجم داخل عروقی ناشی از تجمع مایع سبب کاهش جریان خون کلیوی می شود که این امر ترشح آلدوسترون را تحریک نموده و موجب دفع پتاسیم می گردد. به علاوه این بیماران معمولا دیورتیکهای دافع پتاسیم مصرف می کنند.

• تنگی شریان کلیه : جریان خون کلیوی در این بیماران کاهش می یابد. پاتوفیزیولوژی آن مشابه مورد فوق می باشد.

• فیبروز کیستیک : دفع پتاسیم در ترشحات و عرق این بیماران زیاد است.

• تروما / جراحی / سوختگی : پاسخ بدن به تروما تا حدی با واسطه آلدوسترون است موجب افزایش دفع پتاسیم می گردد.

سایر آزمایش های مربوط

سدیم خون و کلرید خون

پتاسیم ادرار

✅ با ما در مسیر سلامتی گام بردارید ✅