آزمایش Iron

اشتراک گذاری:

تصویری سه بعدی از یک کپسول آهن در یک قاشق

Iron

آزمایش آهن

رنج نرمال آزمایش آهن

مردان : mcg/dL 80_180

زنان : mcg/dL 60_160

نوزادان : mcg/dL 100_250

کودکان : mcg/dL 50_120

کاربرد آزمایش آهن

این آزمون به منظور ارزیابی سوخت و ساز آهن در مبتلایان به کمبود آهن , اضافه بار آهن یا موارد مشکوک به مسمومیت با آهن انجام می شود.

شرح آزمایش آزمایش آهن

از خصوصیات ویژه بسیاری از بیماری ها مانند کم خونی فقر آهن و هموکروماتوز , وجود سطح غیر طبیعی آهن است. 70% آهن در بدن در هموگلوبین گلبول های قرمز وجود دارد. 30% باقیمانده به شکل فریتین و هموسیدرین ذخیره شده است. آهن از طریق رژیم غذایی تامین می شود.حدود 10% آهن مصرفی در روده کوچک جذب شده و به پلاسما انتقال می یابد. آهن در خون به پروتئینی گلوبولینی به نام ترانسفرین متصل می گردد و به منظور ساخت هموگلوبین به مغز استخوان حمل می شود. مقدار ترانسفرین بستگی به نیاز بدن به آهن دارد. با کاهش ذخایر آهن سطح ترانسفرین افزایش می یابد , در حالیکه هنگامی که آهن بدن بسیار زیاد باشد از از سطح ترانسفرین کاسته می شود. معمولا حدود یک سوم ترانسفرین برای حمل آهن استفاده می شود. بدین سبب سرم خون ظرفیت اضافی اتصال به آهن فراوانی دارد که به آن "ظرفیت اشباع نشده اتصال به آهن" ( UIBC ) می گویند. TIBC از حاصل جمع مقدار آهن سرم و UIBC به دست می آید. برخی آزمایشگاه ها UIBC , برخی TIBC و بعضی دیگر ترانسفرین را می سنجند. تعیین آن سرم در واقع اندازه گیری کمی آهن متصل به ترانسفرین می باشد.

کم خونی فقر آهن به علت کاهش ذخایر آهن بروز می کند. این بیماری علل متعددی دارد ازآن جمله اند : 1- عدم مصرف مقدار کافی آهن 2- عدم جذب روده ای آن به مقدار کافی 3- افزایش نیاز بدن ( مانند کودکان در حال رشد و اواخر دوره بارداری ) و 4- دفع خون ( مانند خونریزی ماهیانه – زخم خونریزی دهنده پپتیک – سرطان کولون ). کمبود آهن منجر به کاهش تولید هموگلوبین و به دنبال آن تولید گلبول های قرمز کوچک و کم رنگ ( میکروسیتیک – هیپوکرومیک ) می شود. میانگین حجم گلبولی و میانگین غلظت هموگلوبین گلبولی نیز کاهش می یابد. خصوصیات ویژه کم خونی فقر آهن عبارت از کاهش سطح آهن سرم , افزایش TIBC و کاهش مقدار اشباع ترانسفرین می باشد. از ویژگی های مسمومیت حاد آهن که بر اثر "اوردوز" عمدی یا سهوی به وجود می آید افزایش سطح سرمی آهن بیش از ظرفیت کل اتصال به آهن ( TIBC ) است.

اضافه بار مزمن آهن یا مسمومیت ناشی از آن را هموکروماتوز یا هموسیدروز می نامند. آهن اضافی معمولا در مغز , کبد و قلب رسوب کرده و موجب اختلال شدید در عملکرد این اندام ها می شود. انتقال مقدار زیادی خون نیز می تواند موقتا موجب افزایش سطح آهن گردد. از این رو قبل از تعیین سطح آهن سرم باید از انتقال خون اجتناب ورزید.

سطح آهن سرم طی روز تا حد قابل ملاحظه ایی تغییر میکند. بنابر این نمونه خون را به ویژه وقتی از نتایج به منظور ارزیابی درمان جایگزینی آهن استفاده می شود , باید صبح هنگام گرفت. بیمار باید حدود 12 ساعت از صرف غذا خود داری نماید تا سطح آهن سرم به علت مصرف غذا ی پر آهن به طور کاذب افزایش نیابد.

حتما بخوانید : کم خونی چگونه ایجاد می شود؟

عوامل تداخل کننده آزمایش آهن

چنانچه انتقال خون به بیمار به تازگی انجام شده باشد ممکن است سبب افزایش آهن سرم گردد.
مصرف اخیر مواد غذایی حاوی آهن فراوان می تواند موجب افزایش آهن سرم گردد.
بیماری همولیزدهنده با افزایش کاذب آن همراه می باشند.

روش کار و مراقبت از بیمار

ناشتایی : دارد.

لوله ی معمول خون : قرمز

داروهای افزاینده آزمایش آهن

دکستران - استروژن ها – کلرامفنیکل – اتانول – داروهای حاوی آهن – متیل دوپا و داروهای ضد بارداری خوراکی

داروهای کاهنده آزمایش آهن

هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک ( ACTH ), کلستیرآمین , کلرامفنیکل , کلشی سین , دفروکسامین , متی سیلین و تستوسترون

حتما بخوانید : معرفی و کاربرد آزمایش ACTH

افزایش سطح آهن

هموسیدروز یا هموکروماتوز : این دو شکل از رسوب آهن به علت زیادی آهن سرم به وجود می آیند و ممکن است اکتسابی , یا ناشی از نقص ژنتیکی سوخت و ساز آهن باشد.
مسمومیت با آهن : افزایش مصرف آهن سبب بالا رفتن سطح سرمی آن می گردد.
کم خونی همولیتیک : آهن موجود در هموگلوبین گبلول های قرمز همولیز وارد جریان خون می گردد.
انتقال حجم زیاد خون : هر میلی لیتر از گلبول های قرمز متراکم حاوی 1 mg آهن است.
هپاتیت یا نکروز کبد : پاتوفیزیولوژی این پدیده نامعلوم است.
مسمومیت با سرب : اضافه بار سرب جانشین ذخایر آهن می شود.

کاهش سطح آهن

ناکافی بودن آهن رژیم غذایی : همه آهن بدن توسط رژیم غذایی تامین می شود , بنابر این کاهش مداوم مصرف آن منجر به کاهش سطح سرمی آن می گردد.
دفع مزمن خون ( خونریزی ماهیانه نامنظم – سرطان رحم – سرطان GI – بیماری التهابی روده – دیورتیکولوز – سرطان مجرای ادراری – همانژیوم – ناهنجاری های شریانی/ وریدی ) : خونریزی مزمن موجب تخلیه آهن موجود در بدن می شود , زیرا بیشتر آهن بدن در هموگلوبین گلبول های قرمز جای گرفته است.
ناکافی بودن جذب روده یی آهن ( مانند سوءجذب , سندرم روده کوتاه ) : تمامی آهن بدن توسط رژیم غذایی تامین می شود. از این رو کاهش مداوم ورودی آهن از سطح سرمی آن می کاهد.
( اواخر) بارداری : نیاز جنین موجب تخلیه ذخیره آهن بدن مادر می شود.
کم خونی فقر آهن : این کم خونی به علت تخلیه آهن و ذخایر آن پدید می آید.
نئوپلاسم : در این بیماران به دلایل متعددی سطح آهن کاهش می یابد.