Activated Clotting Time (ACT)
آزمایش ACT
یافته های طبیعی
120_70 ثانیه
دامنه درمانی در موارد مصرف داروهای ضد انعقاد : ثانیه 600_150
کاربرد
آزمون ACT عمدتا برای سنجش اثر داروهای ضد انعقاد هپارینی و سایر مهار کننده های مستقیم ترومبین در طی آنژیوپلاستی قلب ، همودیالیز و جراحی بای پس قلبی ریوی (CPB) مورد استفاده قرار می گیرد.
شرح آزمایش
در این آزمون زمان لخته شدن خون تام پس از افزودن یک ماده فعال کننده ذره یی سنجیده می شود. این روش همانند زمان ترومبوپلاستین جزئی فعال (APTT) ، توانایی آغاز تشکیل لخته در مسیر داخلی را با فعال سازی فاکتور XII اندازه گیری می نماید. با کنترل و ضعیت انعقاد خون با استفاده از ACT می توان به آسانی و به سرعت پاسخ به هپارین درمانی غیر منقسم را پایش نمود. کاربرد ACT در تعیین دوز مناسب سولفات پروتامین برای خنثی نمودن تاثیر هپارین در پایان روش های جراحی و همودیالیز نیز از اهمیت مشابهی برخوردار است.
از هردو آزمایش APPT و ACT می توان برای پایش هپارین درمانی مبتلایان به CPB استفاده نمود. با این حال ،ACT نسبت به APTT دارای چندین مزیت می باشد ؛ نخست آنکه در موارد استفاده از دوزهای بالای هپارین برای ضد انعقاد درمانی ، ACT بسیار دقیق تر از APTT می باشد. این خصوصیت موجب می شود تا این آزمون به ویژه طی وضعیت های بالینی که نیاز به دوز بالای هپارین دارد ، مفید واقع گردد ؛ به عنوان مثال طی CPB که نیاز به تجویز دوز بالای ضد انعقاد ها حدود 10 برابر مقدار مصرفی برای ترومبوز وریدی می باشد. APTT در این دوز های بالا قایبل سنجش نیست. در CPB هدف درمانی برای ACT ، 480_400 ثانیه می باشد.
دوم آنکه Activated Clotting Time نه تنها ارزان تر است ، بلکه در مقایسه با APTT که وقت گیر بوده و نیازمند تجهیزات کامل آزمایشگاهی است ، انجام آن سریع تر و آسان تر می باشد. ACT را می توان بر بالین بیمار انجام داد. این روش ، اطلاعاتی سریع فراهم می آورد که می توان بر اساس آن تصمیم های بعدی راجع به ضد انعقاد درمانی را اتخاذ نمود. امکان انجام ACT "در محل درمان" ، استفاده از ACT را به ویژه برای بیماران نیازمند به آنژیو پلاستی ، همودیالیز و CPB مفید می سازد. اغلب از یک نوموگرام که بر طبق ACT پایه بیمار تنظیم شده به عنوان یک راهنما برای رسیدن به سطح مطلوب داروهای ضد انعقاد مصرفی طی این روش ها استفاده می شود. از همین نوموگرام نیز برای تعیین دوز تجویزی پروتامین برای خنثی سازی هپارین به هنگام تمایل به بازگشت به وضعیت انعقادی طبیعی در خاتمه این روش ها نیز استفاده می شود. با استفاده از ACT می توان زمان مناسب و بی خطر جهت برداشتن وسایل دستیابی عروقی را پس از اتمام این روش ها تعیین نمود. آزمون ACT اصلاح شده نیاز به حجم کمتری نمونه خون دارد و به روش برداشت اتوماتیک خون و مخلوط نمودن خون با ماده معرف به طریقه استاندارد انجام می شود و نتایج زمان انعقاد این روش در مقایسه با ACT معمولی ، سریع تر می باشد. در حال حاضر کاربرد ACT اصلاح شده رایج تر گشته است.
عوامل تداخل کننده
ACT تحت تاثیر چندین متغیر بیولوژیکی شامل هیپوترمی ، رقیق شدن خون و تعداد و عملکرد پلاکت هاست.
عوامل موثر بر فارماکوکینتیک هپارین ( مانند بیماری کبدی یا کلیوی ) ، مقاومت به هپارین بر اثر کمبود آنتی ترومبین و فاکتور تماسی می تواند بر سنجش ACT تاثیر بگذارد.
نمونه یی که به طور کامل یا نسبی بسته شده باشد می تواند موجب افزایش ACT گردد.
روش کار و مراقبت از بیمار
ناشتایی : ندارد
لوله ی معمول خون : از آزمایشگاه سوال شود.
کمتر از 1 mL خون درون یک ظرف تجارتی گرفته می شود. سپس این ظرف را در مجاور بستر بیمار درون یک دستگاه آنالیزور میکروکوآگولاسیون خون تام قرار می دهد. هنگامی که لخته تشکیل شود ، مقدار ACT روی صفحه دستگاه نشان داده می شود.
چنانچه بیمار تحت تزریق مداوم هپارین می باشد ، نمونه خون از بازوی فاقد سوند داخل وریدی گرفته می شود.
به خاطر داشته باشید که زمان سیلان به سبب درمان با ضد انعقاد ها طولانی خواهد بود.
افزایش سطح
تجویز هپارین : هپارین به همراه آنتی ترومبین III مانع از فعالیت چند پروتئین انعقادی ( به استثنای فاکتور VII ) می گردد. در نتیجه مسیر داخلی انعقاد مهار می شود. این مسیر توسط ACT مورد ارزیابی قرار می گیرد ، از این رو ACT طولانی می شود.
کمبود فاکتورهای انعقادی : کمبود هر یک از فاکتورهای انعقادی مربوط به مسیر داخلی با طولانی گشتن ACT توام خواهد بود.
سیروز کبدی : فاکتورهای انعقادی ، پروتئین هایی هستند که در کبد ساخته می شوند. بنابر این آسیب کبدی با کاهش فاکتورهای انعقادی همراه است ؛ این امر موجب طولانی شدن زمان لازم برای واکنش های مسیر داخلی و طولانی گشتن ACT می گردد.
تجویز کومادین : کمبود فاکتورهای انعقادی وابسته به ویتامین K که در مسیر انعقاد داخلی مشارکت دارند موجب افزایش ACT می شود.
مهارکننده ی لوپوسی : مهار کننده های لوپوسی اتوآنتی بادی هایی هستند که علیه اجزای مشارکت کننده در فعال سازی آبشار انعقادی عمل می نمایند و موجب طولانی گشتن ACT می شوند.
کاهش سطح
ترومبوز : در سندرم های ترومبوتیک که هموستاز ثانویه به نحوی نامناسب تحریک می شود ، ACT ممکن است کوتاه گردد.
سایر آزمایش های مربوط
زمان ترومبوپلاستین جزئی ؛ زمان پروترومبین ؛ غلظت فاکتورهای انعقادی ؛ آنتی بادی ضد فاکتور Xa
✅ با ما در مسیر سلامتی گام بردارید ✅